Tur october, Aruba ta ser pinta den tononan di color ros — un simbolo di solidaridad, speransa y conscientisacion pa esnan cu ta bringa cancer na pecho. E luna no ta sirbi solamente como un recordatorio pa honra sobrevivientenan y recorda esnan cu a perde bataya, pero tambe como un yamada pa accion: pa priorisa screening, educacion y deteccion trempan.
Fundacion ABO ta sigui enfatisa cu “screening ta importante” — screening ta salba bida. Nan esfuersonan, sosteni pa profesionalnan di cuido di salud y iniciativanan di comunidad, ta subraya e necesidad continuo pa conscientisacion y participacion den programanan preventivo rond di e isla.
Datonan ricibi for di hospital pa loke ta trata casonan di cancer di pecho ta revela tanto progreso como retonan.
Segun data, entre 2020 y 2024, e cantidad di hende muhe cu a haci screening pa cancer di pecho a traves di dokternan di cas y e programa BOB a fluctua, mustrando con crisisnan social, economico y di salud por impacta e porcentahe di participacion.
Na 2020, screening via dokternan di cas tabata na su maximo, cu casi 67 screening, mientras cu e programa BOB a mira 21 screening.
Na 2021, a pesar di e efectonan persistente di e pandemia, participacion a keda stabiel, mustrando un comunidad ansioso pa regresa na rutinanan di salud preventivo.
Sinembargo, 2022 y 2023 a experiencia un bahada, particularmente na nivel di dokter di cas, cu cifranan cu a cay cerca di 45-50 screening.
Pa 2024, e cifranan a subi atrobe — prueba cu esfuersonan di conscientisacion y confiansa renoba di comunidad den servicio medico tin un efecto.
E variacionnan aki ta enfatisa e importancia di campañanan di salud publico consistente y acceso na facilidadnan di deteccion.
Un otro set di dato ta pinta un imagen mas preocupante — e edad di e casonan den hende muhe mas hoben diagnostica cu cancer di pecho na Aruba entre 2018 y 2025.
Data di hospital ta indica cu na 2018, e pashent di mas hoben tabatin 28 aña di edad. Den 2019, e tabata 37 aña, y den 2020 el a baha na 27 aña. Entre 2021 y 2023, e edadnan mas hoben tabata entre 28 y 35 aña, y na 2024, e pashent mas hoben cu cancer di pecho tabatin 40 aña.
Alarmantemente, na 2025, e edad a baha atrobe na 22 aña — esun di mas hoben registra den añanan recien.
E tendencia aki ta enfatisa un necesidad creciente pa conscientisacion cu cancer di pecho no ta limita na hende muhe di edad avansa. Hende muhe mas hoben tambe mester ta vigilante, conoce nan historia di famia, y compronde e importancia di examinacion propio y controlnan trempan
Registronan estadistico di hospital tambe ta revela fluctuacionnan den e cantidad total di casonan di cancer di pecho durante e ultimo ocho añanan. Na 2018, tabatin 86 caso, cu a subi significantemente te na 126 na 2019—esun mas halto den e periodo observa.
E añanan siguiente a mira un bahada notabel, bahando te na 77 caso na 2020, probablemente influencia pa factornan externo manera e pandemia di COVID-19. Di 2021 pa 2024, e cifranan a keda relativamente stabiel, variando entre 81 y 95 caso anualmente. Den 2025, tabatin 61 caso raporta te awor, indicando un posibel tendencia continuo di bahada si e ritmo keda consistente durante henter aña.
Mientras cu e cantidadnan a baha despues di 2019, expertonan ta adverti cu esaki no necesariamente ta nifica menos caso, pero por refleha retrasonan den diagnostico debi na screening reduci of acceso limita na cuido di salud durante cierto añanan, manera e periodo di pandemia.
Expertonan ta señala cu deteccion trempan por aumenta e tasa di sobrevivencia cu te cu 90% ora cu cancer di pecho ta ser diagnostica den su fasenan mas trempan.
Screeningnan — sea a traves di mamografia, echo of examennan fisico — por identifica abnormalidadnan hopi prome cu sintomanan aparece. Toch, a pesar di beneficionan cla, hopi hende muhe ta sigui salta of pospone nan controlnan.
Bareranan comun ta inclui: miedo of stigma asocia cu potencial diagnosis; falta di conscientisacion tocante e importancia di screeningnan regular; malconcepcionnan cultural, incluyendo e creencia cu “si mi ta sinti mi bon, mi ta bon.”
Organisacionnan manera Fundacion ABO y Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta traha incansablemente pa combati e bareranan aki a traves di programanan di alcanse, screening y charlanan den comunidad.
Hopi sobreviviente na Aruba a bira defensornan poderoso pa conscientisacion. Nan historianan ta inspira otronan pa actua trempan y papia abiertamente tocante nan salud. Testimonionan di sobrevivientenan ta instrumental den cambia percepcion y encurasha hende muhe mas hoben pa participa den programanan di deteccion trempan.
Conscientisacion di cancer di pecho no ta limita na hende muhe. Aunke ta raro, hende homber tambe por desaroya e malesa. Na Aruba, esfuersonan di conscientisacion ta inclui mas y mas hende homber como aliado — tanto den reconoce sintomanan trempan como den sostene e hende muhe den nan bida pa priorisa screening y controlnan di salud.
Hopi biaha programanan di comunidad ta invita esposo, tata y rumannan pa asisti na sesionnan di informacion, yudando asina pa kibra tabu y promove un cultura di discusion habri tocante salud.
Mientras cu Aruba a haci pasonan significativo, progreso continuo ta rekeri compromiso riba varios frente:
Coleccion di dato: Raportahe exacto y centralisa riba screening y diagnostico pa monitoria tendencianan a largo plaso.
Educacion: Campañanan dirigi na scolnan secundario y universidadnan pa alcansa publico mas hoben, specialmente mirando casonan recien cu ta involucra hende muhe den nan prome añanan di 20 aña.
Sosten di politica: Financiamento continuo di gobierno pa programanan di conscientisacion, ekipo di diagnostico y investigacion.
Envolvimento di comunidad: Encurasha negoshinan, NGO’s y medionan di comunicacion pa sigui sostene e campañanan di conscientisacion.
Cada caso preveni of gara trempan ta representa no solamente un estadistica, pero un bida salba — un mama, yiu muhe, ruman muhe of amiga cu ta haya un di dos oportunidad.
Segun cu e cintanan color ros di october ta yena e isla, e mensahe ta keda cla: Conscientisacion di cancer di pecho mester bay mas leu cu un luna.
E ta un compromiso di henter aña — un recordatorio continuo na cada hende muhe na Aruba cu deteccion trempan, educacion, y compasion ta e armanan mas fuerte den e lucha continuo aki.
E datonan ta mustra cu ora Aruba uni — di dokter te fundacion, di sobreviviente te comunidad — bida ta ser salba, y speransa ta perdura.



