Awor cu presupuesto 2020 ta na parlamento, awor e critica ta cuminsa sali. Diferente gremio ta vocifera nan critica riba e costonan extra, cu cual ciudadano y empresario ta keda confronta. Un poco laat realmente, pasobra segun nos e debate por a cuminsa basta tempo caba. Poco poco algun tempo pasa e plannan di gobierno pa e reforma fiscal a cuminsa filtra pero pa un o otro motibo tabatin un silencio straño. E gremionan a sinta cu e mandatario toch, y a haya di tende kico tabata e plan? Talvez no den tur detaye pero cu tabatin un BBO riba importacion na caminda, tabata conoci desde basta tempo caba. Awor cu tur cos ta na parlamento, awor e critica ta cuminsa bin; un poco laat. No cu e critica ta menos corecto pa e motibo ey, pero awor ta mustra dificil pa bay cambia rumbo ainda. Ta dificil imagina cu tin un disidente mas den e coalicion cu ta bay daña e fiesta gubernamental, asina ta cu pa fin di e luna aki tin un presupuesto aproba.

Gobierno naturalmente den e situacion aki ta keda defende nan punto di vista: mester genera mas entrada pa por atende e debe y compromisonan financiero cu gobierno anterior a laga e pais. Riba su mes e argumento aki ta berdad, pero esey nos tabata sa caba. Ta trata di kico ta haci pa remedia e situacion. Y ta aki unda e pensamentonan ta cuminsa separa di otro. Kico esun di gobierno ta? Gara mas tanto posible entrada pa gobierno, sin mishi cu e gastonan, mientras cualkier mucha di 10 aña por bisa bo cu bo mester haci esey tambe. Pero, pakico anto no ta haci esey? Masha simple, cada gobierno cu drenta ta bin topa cu e ‘baca sagrado’ di nan tur, di cualkier color. Esey ta e cantidad enorme di salario cu gobierno, cualkier cu ta, mester pone riba mesa tur luna pa paga salario. Tambe pa 2020 nos ta papiando di un payroll di casi Afl. 734 miyon, un miyon mas abao cu aña pasa y un bon mitar di e total di gasto.

Mientras cu gobierno ta bataya y delibera cu CAft tocante un parti di e suma aki, ta gaña lubida e resto, cu tambe mester paga tambe. Pero e lema ta parce di ta esun di semper: “Don’t rock the boat.” No mishi cu e baca sagrado pasobra bay eleccion cu, aunke sea un parti di e ambtenaarnan rabia, ta mal politica electoral. Al menos, asina (casi) tur nos politiconan ta parce di ta pensa. Ta p’esey gobierno ta keda practica loke nos ta yama ‘manicure’ cu gastonan di personal, envez di cuminsa desaroya plannan serio pa restructura aparato gubernamental drasticamente, pasobra di esey nos no ta tende nada. Salvo naturalmente e propaganda di ‘e-government’ di cual despues di mas di dos aña nos no a mira practicamente nada ainda.

Pero, si gobierno tin tanto miedo pa bay eleccion cu e empleadonan publico rabia, lo nan mester tin mas miedo pa bay eleccion cu un grupo grandi den comunidad rabia pa e medidanan tuma, cu tambe mester ta mal politica. Pero si esey ta e strategia cu e coalicion a scoge, ‘que sea asi’. Aunke nos no por comprende cu nan no lo a sikiera considera esaki, pasobra e medidanan en berdad ta mas severo pa esnan cu e entrada mas chikito. Por argumenta cu nan a haya un aumento di salario minimo, pero esey den un frega di wowo inflacion lo come limpi. Tambe a haya un reduccion di loonbelasting/inkomestenbelasting, pero esey ta mas interesante pa esnan cu tin un entrada mas halto, ya cu ta un reduccion den porciento.

Sin embargo, tin mas asunto pa tuma na cuenta na e momento aki. Economia mundial ta hayando golpi grandi den e dianan aki, di dos banda. E coronavirus felizmente no a yega cerca nos ainda, pero cu dos miyon bishitante pa aña ta dificil imagina cu e dia ey no lo yega, y lo haci su daño aki tambe. Tambe tin e caida general di economia mundial, cu lo tin su efecto tambe riba e cantidad di hende cu ta pensa di bin pasa vacacion na Aruba. Den henter e region e cancelacionnan den sector hotelero a cuminsa aumenta, y esey lo bay tin un efecto riba tur sector cu tin relacion cu sector hotelero.

Di repente henter e panorama economico riba cual e presupuesto tabata basa, lo cambia drasticamente. Y cu esey, a pesar cu a haci un asalto caba riba cartera di e ciudadano, esey lo resulta insuficiente pa gobierno cera aña 2020 manera planifica. Pa esaki si no por critica gobierno pasobra e coronavirus no ta ‘made in Aruba’. Loke si e crisis aki lo ilustra un biaha mas, con vulnerable nos economia ta y tambe con fragil finanzas publico ta. E presupuesto ta mustra bunita cu su surplus, pero cualkier cos cu pasa, ya nos ta den problema. E siguiente pregunta lo mester ta: Y awor kico? Bolbe bay cerca e ciudadano pa e pone mas placa riba mesa? O por ta cu e circunstancianan special aki ta obliga gobierno haci loke nunca nan kier a haci, esta: corta gasto? E virus no a yega ainda, pero su efectonan a yega caba.