E ta un proyecto cu ta haya hopi admiracion pero alabes tabata centro di critica, hasta protesta. Pero Aruba Ocean Villas tin su permiso y awor, pa cumpli cu tal, a cuminza traha su lobby cu ta e entrada oficial di e boutique hotel na Savaneta. Pa e propietario Osyth Henriquez, e ta un momento surrealistico, mirando e lucha cu el a hiba pa por yega na e punto aki.

Di un cas pa un boutique hotel

Tabata na 2002 cu Henriquez a cumpra un cas na Savaneta. E cas tabata banda di lama, pero no tabatin su beach. Es mas, e lama banda di e cas tabata yena cu lodo, cu hopi petroleo, producto di diferente derame for di e refineria cu tabata keda pega den e bahia na Savaneta. Mientras cu a cuminza planta mata di coco, a dicidi cu mester haci e parti di lama limpi. Den curso di tempo, e cas a bira un restaurant. Ya tabatin otro actividad similar na Savaneta y Henriquez a pone hopi atencion na e yamada pa facilidadnan chikito enbes di hotelnan grandi. Un pensamento cu a keda formula den e rapport di Profesor Sam Cole ‘Cuadro pa Turismo Sostenibel’ cu a conseha Gobierno di Aruba pa sostene proyectonan turistico chikito, di famia, pa asina mitiga impacto riba e capacidad di carga y toch crea oportunidad economico.

Asina Osyth Henriquez a traha su prome cabana riba su tereno, mientras cu e tabata opera su restaurant. Y el a manda pidi su permisonan. “Mi tin como 13 aña trahando riba e proyecto di un boutique hotel. Mayoria di e trabou sinembargo tabata enfoca pa mehora e area. “ Na 2008 a entrega e prome peticion pa haya opcion pa mas tereno pa por traha su boutique hotel, “pero e tempo ey, pa un of otro motibo, DIP a perde tur mi documentonan. Y na 2012 ma bolbe hinca mi papelnan aden, hunto cu un peticion adicional pa construi e prome cabana den lama.”

The Bachelor Sweden y burocracia

Henriquez ta enfatisa cu e no a cuminza traha riba su proyecto sin mas. “Mi no a djis cuminza traha. Mi a manda tur mi peticionnan aden, tur mi mapanan aden.” Cu tempo a hasta laga traha un MER rapport dor di un experto cu antes tabata traha cu TNO Caribbean.

E urgencia sinembargo a bin ora cu e productornan di The Bachelor Sweden a puntra pa dos cabana riba lama. E tempo ey, Henriquez a haya apoyo di ATA, Gobierno. Esey el a kere anto. Pasobra ora cu mester a haya e permiso, e proceso a bolbe pega na DIP y e Ministerio di Infrastructura. No tabatin splicacion pakico, pero mientrastanto ya e produccion di The Bachelor Sweden tabata andando y no por a hala atras mas. “Mi a manda e Minister un carta, unda mi a puntr’e cu si den espera di e permiso, si mi por a pone e prome dos cabananan.”

Locual Osyth Henriquez a haya sa cu e tempo ey, e no tabatin mester di un permiso pa a pone un cabana den lama, pero e tabata kier su permisonan. “E problema ta e burocracia den Gobierno, pa no menciona otro cos. Pasobra durante henter e trayecto, hendenan den Gobierno cu mester percura pa e permisonan tabata bisa cu e proyecto ta bunita, pero no tabata percura pa e permisonan cana nan caminda.” Den su concepto, comerciantenan local particularmente cu kier bin cu un proyecto bunita, semper ta haya nan mes pega cu burocracia. Y pa motibo di burocracia ta bin corupcion. Pasobra e inversionista kier sigui y e ambtenaar ta stroba. Asina ta bin abuso di poder. “Ami ta ehempel con no a cay pa e presion pa corupcion aki,” Henriquez a bisa. Y e consecuencia ta e lucha largo pa por haya permiso. “Mi a mira na Savaneta hopi proyecto lanta y keda cla, a pesar cu nan a bin hopi despues di mi.”

Protesta contra Aruba Ocean Villas

Realidad ta cu tin un grupo grandi di hende di Savaneta y otro ambientalista cu a protesta Aruba Ocean Villas. No solamente a colecta firma pero tambe a tene demostracionnan. Un di e acusacionnan ta cu e proyecto ta ilegal. “Berdad mi a cuminza traha prome cu e permiso final a sali. Pero mi peticion tabata entrega pa hopi tempo, hunto cu mapa y tur investigacion necesario, manera cu a rekeri di mi. Locual nos tabata warda ta pa DIP a bin cu e situatie tekening. E demostrantenan no tabatin un caso riba e punto aki, pasobra practicamente cada uno tin un propiedad banda di esun di nos y ta opera nan comercialmente tambe, sin cu nan tin ni peticion pa permiso entrega na instancianan. Ami ta haya lamentabel pa bisa cu tin Arubiano no ta sostene otro Arubiano.

Beach publico

Otro keho di esnan cu a protesta contra Aruba Ocean Villas ta cu e ta cera acceso pa e beach. Pa cuminza, Henriquez ta ilustra cu potret cu no tabatin un beach ora cu el a cumpra e cas na Savaneta. Door di a stimula crecemento di e mangelnan su mes, a logra cu den curso di e añanan a bin un beach. Pero e beach ta keda accesibel pa tur hende. “Ami nunca a cera e beach. Tin biaha tin hende ta bin sinta riba e beach. Locual nan no por uza, ta e material di e hotel, manera cualkier otro. Mi tin cu bisa si cu na Savaneta, ta respeta area di hende. Por ehempel, ami no ta bay cu un grupo, cu mi jug y cuminda pa sinta riba baranca dilanti Zeerover, pasobra mi ta respeta e espacio, a pesar cu Zeerovers tampoco a cera acceso na e baranca.”

Ironia ta si, cu tin diferente boutique hotels cu ta pega na Aruba Ocean Villas, y no tur tin permiso. Pues como tal, Henriquez no ta compronde con a enfoca e protesta riba su proyecto.

Area natural

E acusacion cu Aruba Ocean Villas ta den un area natural no ta uno cu ta pone Osyth Henriquez rabia. Es mas, e ta tum’e como un honor, un compliment. Motibo ta cu ora cu el a cumpra e propiedad na Savaneta, el a mira e potencial di e area, a pesar cu tabatin hopi lodo den lama y tambe petroleo bieu cu tabata afecta e calidad di awa.

Henriquez y su famia inverti placa y tempo pa saca e lodo cu e petroleo pega for di lama y consecuentemente, esey a permiti cu e mangelnan por a cuminza crece. “Tempo cu mi a cumpra e cas, no tabatin mata di mangel.“Mi ta honra cu ta yam’e un area natural. Esey ta duna mi un reconocimento di e trabou aki, esta di percura cu tin mata di mangel te cu el a bira un area natural. Tempo cu ami a cuminza, e luga tabata un plas di lodo. No tabatin mangroven. Hende cu por a para e otro banda di caminda por a wak lama. Pero locual nos a haci ta kita e lodo, planta mangel y percura cu tin fluho di awa. Ora cu ta yama e area un area natural, mi ta haya esey un compliment pa e trabou cu nos a haci.”

Un boutique hotel di 27 suite maximo

E permiso di Aruba Ocean Villas ta encera 15 cabana riba lama, cu ta inclui e tresnan cu t’ey caba. Lo tin 27 suites maximo, ademas un area di meditacion, un gym, y otro servicio. “Nos ta cumpli cu e rekisitonan pa un boutique hotel di luho.”

E inversion te cu awor ta di seis miyon florin. Y gran parti di e placa aki a bay den e preparacion di e lama, e tereno y e vegetacion. Hopi di e trabou tabata pa percura cu tin e ambiente cu tin awor aki. Rico na vegetacion, pisca y hasta coral cu ta creciendo. A controla e gastonan dor di haci hopi reciclahe, sin corta skina riba calidad. “No por hinca cualkier palo den awa.”

Awor aki ta proyecta cu falta otro tres miyon pa caba cu e construccion di e cabananan y e lobby cu awor ta den construccion. “Nos mes a hinca hopi di nos mesun energia den e trabou. Ami mes tabata sinta tras di mashinnan. Un hotelero grandi a yega di bisa mi cu e no por kere cu nos por a traha nos proyecto cu e suma aki. Kico cu por a haya na cas, di otro hende cu a pas den e proyecto a uza.” Henriquez a bisa cu e ta un trabou di henter su famia, unda no a scapa creatividad, energia pa sigura cu ta logra e vision. E yabi sinembargo ta cu a bin ta traha cu tempo y segun por. “Lo no por a logra sin e esfuerso di tur. E ta un ‘labor of love.’ Ta for di 2002 nos ta a cuminza cu e limpiesa di e luga. Pues otro aña ta bay haci 20 aña. Y awor despues di a pasa door di ‘blood, sweat and tears,’ ami lo bisa mas sodo y lagrima, e ta un momento sureal pa realisa cu por fin nos por continua cu e trabou sin cu mester bringa e sistema,” ta e comentario di Osyth Henriquez.

DIP

Errol Sjak Shie di DIP a informa Bon Dia Aruba cu e concepto di Aruba Ocean Villas, particularmente e bungalownan riba caba, ta aproba caba for den e Ruimtelijke Ordenings Plan (Plan di Ordenanza Teritorial), ROP 2019 y tambe e concepto ROPV ( Plan Ordenanza Teritorial cu Norma). “A base di esakinan, DIP a duna aprobacion pa e proyecto,” Sjak Shie a bisa.

Pa por a haya e permiso, Aruba Ocean Villas mester a entrega documentonan pa aprobacion, entre otro, mapa pa e permiso di construccion, estudio di factibilidad, estudio di impacto socioeconomico, y plan di financiamento. Adicionalmente, mester a entrega un plan di impacto ambiental di e proyecto.”

En todo caso, Aruba Ocean Villas, segun e concepto final di e ROPV 2019 (cu ainda no a pasa Parlamento), lo ta e unico boutique hotel cu ‘water bungalows,’ Errol Sjak Shie a sigui bisa. “Mi por remarca si cu DIP a inventarisa e situacion banda di lama na Savaneta y tin varios caso unda cu no ta cumpli cu ley y reglanan. Sjak Shie a bisa cu esakinan ta situacionnan ilegal y DIP ta atendiendo cu e realidad awor aki pa asina por regula of legalisa algun di e actividadnan y construccionnan. “Den e grupo aki tambe tin algun cu tambe ta boutique hotels,” el a finalisa.