Actualmente a aparece den publicidad varios caso di pregunta haci pa parlamentario, y den cierto caso e contesta di ministro riba e preguntanan. Esaki a bay acompaña pa critica di e parlamentarionan opositor contra, segun nan opinion, funcionamento inadecuado di cierto departamento/tarea gubernamental. Den e casonan aki ta trata di problema cu tin varios aña caba someti na critica constante y unda no ta mira mehoracion, pasobra gobierno aparentemente no conoce kico ta prioridad.

Un di e casonan ta trata di e trayecto di elaboracion y procesamento di cuenta anual di gobierno di Aruba, unda tin un atraso grandi; e ultimo cuenta anual entrega y aproba pa parlamento ta esun di 2018. Algun tempo pasa a entrega cuenta anual di 2019 na Contraloria General cu ta trahando riba nan informe pa parlamento. Ministro encarga cu finanzas y responsable pa percura pa e cuentanan anual sali na tempo, a compromete pa percura pa un trayecto acelera pa elimina e retraso cu a acumula. Aparentemente esey no ta logrando, ya cu e mandatario ta referi, no pa promer biaha, na e falta di personal adecuado na departamento di finanzas pa por logra loke a priminti.

Nos no tin ningun dificultad pa kere cu esey ta veridico, pero hecho ta cu nos tin añanan largo ta scucha e disco raya aki; hasta di antes cu e gobierno aki, y e ministro aki, a asumi responsabilidad gubernamental na 2017. Claro cu nos ta bin topa cu henter e litania di keho y motibo pakico no a logra, di falta di recurso financiero, falta di disponibilidad di personal cu educacion apropia, te na Covid-19.

Sin embargo tin algo cu nos no por comprende: si den e colaboracion cu Hulanda, expresa cada tres luna den e diferente versionnan di e reportahe encuanto e ‘Landspakket’, mehoracion di e procesonan administrativo-financiero tin un prioridad halto, locual tur hende cu un conocimento minimo di funcionamento gubernamental lo apoya sin mas, pakico despues di siete aña den gobierno, y bayendo pa cuatro den e colaboracion cu Hulanda, ainda no tin solucion na horizonte pa e problemanan aki. Y si no tin solucion pa e problemanan clave aki, defini hunto cu Hulanda como prioritario, ta ki dia lo bay atende e mil otro problemanan existente den e aparato?

Pa colmo, e problema señala, manera e falta di personal necesario, ta toca tambe e otro entidadnan den e proceso di control y auditoria gubernamental, manera Centrale Accountantsdienst y Contraloria General (Algemene Rekenkamer; ARA). Den caso di e ultimo aki ademas ta trata di e necesidad di tira un debido vista riba henter operacion di e entidad, cu segun nan propio opinion ta demasiado dependiente di gobierno pa resolve nan problemanan. No ta trata solamente di reclutamento di personal, sino tambe di un revision completo di e ordenanza encuanto contraloria general, e ley cu ta regla funcionamento di e organismo. Ta indispensable cu e organismo, hunto cu otro alto colegio di estado manera Staten, y den futuro posiblemente tambe e instituto Ombudsman, ta haya un posicion mas independiente di gobierno ehecutivo, y esey no solamente den sentido financiero. Den e lentitud cu cual ta atende e asuntonan aki nos ta premira cu ta bay tarda por lo menos un decada completo mas pa mira resultado, si na caminda e responsablenan politico no desisti y djis lubida henter e proyecto.

E otro caso actual ta e situacion na Dimas, unda un parlamentario a haci pregunta critico tocante funcionamento di e departamento, unda ta atende poco ciudadano via cita tur dia. Realmente a toca aki un problema cronico cu ta data di tres decada pasa. En principio ta bastante facil pa determina cuanto personal mester pa atende publico, conociendo e cantidad di peticion pa permiso cu mester procesa anualmente, y cuanto tempo e averahe ta cu mester dedica na cada caso. Den e sentido aki ta parce nos cu den e situacion actual caba 20 cita pa mainta ta demasiado poco y continuamente lo causa ‘backlog’ den e proceso. Esey lo haci cu no lo por cumpli cu e maximo di seis siman pa procesa un peticion, manera e departamento mester en vista di posible obhecion. E interogante adicional dentro di poco ta: con e departamento ta bay maneha un grupo mas grandi ainda, mirando e perspectiva cu e propio mandatario a señala, di e grupo extra cu lo mester drenta Aruba pa satisface e demanda cu apertura di e hotelnan nobo lo ocasiona.

Ta di comprende cu e ministronan involucra lo no ta asina contento cu e critica di e parlamentarionan, pero mester considera cu esaki ta nan tarea. Es mas, nos critica en general ta cu parlamentarionan no ta profundiza suficientemente den funcionamento di gobernacion na e nivel aki. Falta critica tambe den por ehemplo e anuncio di un aumento sustancial di salario ‘across the board’ den gobernacion, cu lo por yega na Afl. 70 miyon extra riba presupuesto. Awor e mesun gobierno aki ta keha cu no tin placa pa paga e expertonan cu mester, entre otro riba e terenonan cu nan mes a establece y palabra como prioridad cu Hulanda? Claro cu nos ta comprende, pero no necesariamente ta di acuerdo, cu e aumento general di salario ta un ‘move’ politico, cu eleccion na caminda. Sin embargo, no por usa esey como pretexto pa no planifica e debido incorporacion di personal specializa, cu e aparato publico mester tur caminda. E reduccion di personal tabatin como meta crea espacio financiero pa e personal adecuado necesario. Hinca tur e placa den tene tur ambtenaar contento, ta ilustra cu e gobierno aki no conoce su prioridadnan…