Awe ta celebra Dia Internacional di Turismo. Como teritorio cu den e mundo aki ta esun mas dependiente di turismo, lo ta logico pa dedica atencion na esaki. Di un banda por recorda e desaroyo economico cu e isla aki a experimenta durante ultimo tres decada, cu a bira practicamente envidia di nos bisiñanan regional. Pero, e interogante simultaneo ta si nos no a bay demasiado leu den e desaroyo aki, y mescos hopi otro destino turistico superexitoso den pasado reciente, esaki ta converti su mes den su propio enemigo number uno, cu un fluho turistico no manehable.

Esaki ta mas importante ainda, en vista di e hecho cu e yamado pa ‘turismo sostenible’ ta e grito cu ta resona na tur parti di mundo, especialmente na e paisnan cu ta lidiando caba cu un turismo cu ta bayendo for di man. Tur siman practicamente nos por lesa di algun otro lugar, manera Spaña, Hulanda, Italia, Grecia y varios mas pa nan bataya contra ‘sobreturismo’ tantoden yegada di turista ‘stayover’ como di crucero. Na e paisnan menciona no ta cuestion cu nan gobierno a bira consciente di e problema riba nan mes; tabatin un disgusto grandi bao di e propio poblacion cu ta obligando e gobiernonan ey pa tuma accion, cu e meta explicito di yega na e meta pronuncia di ‘turismo sostenible’. Ningun pais tin como meta destrui nan sector turistico, pero nan ta consciente cu si no limita e fluho turistico te na proporcion manehable, anto e factor destructivo lo bin di padendi e sector mes. E turista mes ta cuminza fada di gasta nan placa den un lugar yena te na rand cu hende cu a bin pa pasa vacacion y no pa para den rij pa haya servicio.

Y na Aruba, kico nos ta haci, o mejor dicho: kico ta haci na nos nomber? Nos funcionarionan halto den e sector aki tabata rapido pa adapta na e gritonan di moda cu ta circula den exterior, y mescos otro forma di ‘desaroyo sostenible’ e variante di ‘turismo sostenible’ no ta falta. Esey ta un bon promer paso, pero kico ta sucediendo despues? Nos ta mira algun medida pa limita e cantidad di turista? No, ta parce cu e obhetivo ta yega na cualkier cantidad den futuro, pasobra casi nos no por detecta algun preocupacion cu e fluho actual di 1.200.000 turista ‘stay over’ pa aña. E propio gremio turistico a cuminza un modesto advertencia encuanto e bahada den grado di ocupacion di camber den sector hotelero, fruto di mas oferta di camber, cu tanto competidor nobo riba mercado, y un yegada no creciente di turista cu ta keda na hotel. Y cu e actual desaroyo economico na nos principal mercado, Estadonan Uni,no ta asina dificil pa supone cu tempo dificil por bin pa nos tambe. Claro cu awor por argumenta cu e sector di ‘Airbnb’ ta creciendo fuertemente y ta garantiza cu por lo pronto no mester preocupa. Esey ta parce asina so, pasobra e peligro ta den un gobernacion cu no ta actua cu suficiente diligencia pa regulay controla e sector aki, cu consecuencia cu e crecemento pa loco aki ta un menaza pa e propio sector mes, unda esun cu ta conoci na autoridadnan so ta haya control y mester paga tur cos. Nos no ta pro un gobernacion cu ta cana stroba desaroyo economico cu regla innecesario, pero uno cu no ta asumi su tarea di regula fluho economico ta bira a lo largo un estorbo pa crecemento economico sano. Ademas, si nos por conclui di loke nos ta scucha y lesa, cu tur forza politico ta pro e lema di moda actual, esta e ‘turismo sostenible’, e siguiente pregunta lo ta: y kico por a mira te awe di accion riba e tereno aki? E contesta: simplemente nada. Esaki no ta conta solamente pa e medidanan den e sector di acomodacion turistico, sino tambe den e otro actividadnan relaciona na turismo, cu tin efecto grandi riba por ehemplo nos naturaleza y infrastructura. Y kico nos por mira? Cu e unico accion ta bin di pafor di gobierno, por ehemplo den caso di corte contra sobredesaroyo den areanan cu mester tabatin estricto proteccion gubernamental pero no tin, manera e caso di Isla di Oro, cu pa decadas ta falta e proteccion necesario, pa via di gobiernonan cu no ta mira nada otro cu mas placa drenta cu mas actividad turistico. Nos por mira tambe cu e crecemento ilimita di vivienda usa pa acomoda turista, y cu no ta disponible mas pa e propio poblacion, ademas cu no tin practicamente nada ta sucede riba tereno di vivienda popular, ta haci cu e poblacion, cu supuestamente mester ‘celebra’ e beneficio y bendicionnan di turismo, ta esun cu mester carga tur e efectonan negativo di e desaroyo exagera aki. Y ainda nos no a ni papia di e efecto negativo riba nos infrastructuracu desde hopi tempo caba ta mustra señal di sobrecarga, y cu e ciudadano individual no por resolve; ta pesey tin algo cu yama ‘gobernacion’. Y pa colmo nos tin un crecemento fuerte di acomodacion turistico na caminda, cu su peso extra riba demanda di vivienda, entre otro. Y tur esaki tin como contesta: “Nos ta ‘bezig’, e contesta clasico di gobernacion cu no sa kico pa haci. E reaccion pesimo cu nos por anticipa, atrobe, ta cu “e hendenan ey ta contra turismo”. Nada di esey; e supuesto ‘enemigo’ di turismo ta bin di paden. Esey mester ta e primordial punto di discusion awor.