Dia internacional tin pa un sin fin di asunto y causa. Dificil pa pensa di algo pa cual no tin un dia internacional. Hopi di nan ta termina cu un mencion den prensa, talvez algun celebracion dependiendo di e tema, pero e no ta yega na mas cu esey. Cu e resultado cu cada vez mas hende ta reacciona cu un simple: “Dia di? Anto kico?”

Sin embargo, esey no ta conta pa tur. Nos por pone un banda e dianan internacional manera di Mama y Tata, cu no ta requeri cu algo lo mester tuma lugar pa cambia un cierto situacion y cu mas cu tur ta dianan di exito comercial grandi; nan t’ey pa keda.

Un di e dianan internacional cu sigur mester celebra ta Dia di Hende Muher, e siman aki, dia 8 di maart. Pakico? Pasobra esaki ta un di e asuntonan clave den bienestar di nos comunidad. Hende muher, a pesar di ta representa mas o menos mitar di nos poblacion, den bida diario ta carga e peso mas grandi dentro di mayoria di famia. Nos por a mira un desaroyo internacional den direccion di hende muher participando mas den economia, cu trabao pafor di hogar. Esey nos a mira tuma lugar na nos isla tambe. Esey no necesariamente a conduci na un alivio pa hende muher den nan tareanan na cas, mas bien el a significa cu hopi hende muher tin dos job: un cu ta paga y e otro no. Esey ta e caso pa hopi hende muher cu tin un pareha, y pior ainda pa esnan cu ta tata y mama pareu y ta cargando tur peso di famia na trabao y na cas. Ta ironico pa mira cifra oficial di e ‘participacion laboral’ di hende muher riba mercado laboral, como sifuera un logro grandi, mientras cu tur hende por comprende masha bon cu e gran mayoria no ta traha pasobra nan kier, na promer lugar, sino pasobra nan mester. Den un situacion di un pareha mes, mas tanto ta necesario pa ambos traha, y esun cu ta soltero, o soltero cu yiu, mas ainda. Pero esey ta implica cu e participacion laboral no tin aspecto positivo? Esey sigur cu si. Nos por mira por ehemplo cu mas y mas hende muher ta penetrando den e categorianan mas halto di trabao bon paga y cu responsabilidad grandi. Entre otro esey tin un relacion cu e hecho cu relativamente hopi mas hende muher ta studiando y graduando di estudionan na nivel HBO y universitario. Di banda di hende muher esey ta positivo, pero ta importante señala cu e desaroyo positivo ey ta bay acompaña pa e fenomeno di hende homber, cu pa un proporcion dramatico no ta termina nan estudio avanza. Si nan bolbe na Aruba nan no ta cualifica pa cierto trabao cu ta requeri un diploma y nan ta depende di otro circunstancia pa logra yega na un carera satisfactorio. Di e banda ey mira, ta bon cu hende muher si ta duna mihor prestacion, aunke no semper esey ta significa cu den nan trabao nan ta logra loke nan ta desea, pasobra ainda nos no ta mira un representacion igual den e puestonan mas halto, tanto den sector priva como den sector publico, pues tin trabao pa haci ainda.

Pa bolbe na e situacion den hogar, manera menciona anteriormente den hopi caso ta e ser femenino ta carga mayor peso di trabao y responsabilidad den cas. No ta cuestion di djis lamenta esey y sugeri cu ta ‘cultura’ o ‘tradicion’, o ambos. Den tur sociedad tin cierto cos ta cambia, pakico esaki no. Si 50 aña pasa nos lo a presenta e realidad di awe, unda mayoria di hende muher tin trabao pafor di cas, nos no ta kere cu tabatin hopi hende cu lo a kere esey. Si 50 aña pasa lo a bisa hende cu no lo tabatin famia asina grandi mas, di 10 o mas yiu, y cu nos lo a yega na e punto unda tin mas hende ta fayece cu tin mucha ta nace, manera e caso na 2023, ningun hende lo a kere. Pero, pakico cierto cambio ta necesario?

Pa por remedia e situacion dificil crea pa e cambionan economico di ultimo decadanan. Desaroyo economico por trece prosperidad financiero, ademas solamente pa esnan cu un entrada considerable. Pa gran parti di pueblo e experiencia ta cu, segun salario ta crece, nivel di prijs ta subi mas rapido… Y, esey no ta resolve e cambionan demografico y social di un sociedad cu mester re-inventa su mes, cu un composicion poblacional totalmente diferente. E tipo di adaptacion social y cultural aki ta tuma tempo, hopi mas cu e cambio economico a tuma. Tras di e euforia pasobra nos a surgi como e modelo di exito den turismo, ta bin tur e problemanan, especialmente pa e famianan, mas specifico pa esunnan di ingreso mas modera. Esaki ta resulta entre otro den un grado halto di divorcio, un grado halto di separacion di relacion cu no ta ni yega na matrimonio, violencia den hogar di cual mas tanto ta hende muher y mucha ta sufri.

E pregunta cu ta keda ta: Kico nos ta haciendo cu tur esaki? Segun nos opinion, ta sucediendo algo pero no suficiente. Por ehemplo, nos no ta tende nada mas di e extension di orario di scol pa duna mama (y tata) un alivio den e oranan importante di atardi. Pakico no tin placa pa esey? Envez di djis vocifera hubilo riba dia di cualkier cos, puntra kico nos ta bay haci, cu e probleman primordial…