Den e dianan aki atrobe gobierno ta pone enfasis publicitario riba e vision di trece digitalisacion pa mehora operacion di aparato publico. Bisa cu nos ta completamente di acuerdo cu e meta aki ta realmente un ‘no brainer’ pero asina mes nos no ta kere cu e proyecto aki lo avansa asina facil. Esaki pasobra na tur parti di mundo, aki na Aruba tambe, amplia e procesonan digital den gobernacion pa por aumenta velocidad y eficiencia, ta resulta un desafio grandi, unda cu cumpra software y hardware ta resulta e parti mas facil.

Bon, facil e no ta tampoco, pero si no tin recurso pa inverti nos no ni mester di cuminsa discuti e tema aki. Laga nos spera anto cu gobierno ta logra di tin manera pa inverti den e proyecto grandi y necesario aki. Esey lo significa cu nan por cuminsa mañan y caba fin di otro aña? Nos no ta kere esey, pasobra ora cuminsa traha ta bay topa cu tur e problemanan cu por lo menos desde inicio di añanan nobenta a resulta obstaculo grandi unda a mira hopi fracaso y hopi placa di comunidad bay benta afo.

Si nos cuminsa haci un investigacion den kico e diferente departamentonan di gobierno a pasa durante e ultimo 25 aña, nos por cuminsa haya un idea di cuanto a ser haci, cuanto a ser intenta, mientras hopi di e intentonan aki no a logra trece mehoracion den operacion di e departamento concerni. Y si esey ta e realidad cu nos lo mira nos dilanti, ta bira interesante pa analisa kico no a bay bon y pakico varios departamento te awe no tin un sistema digitalisa cu realmente lo por haci un diferencia.

E analisis ey lo trece dilanti cu e problema mayor no ta e aspecto tecnico, sino e decisionnan cu mester tuma con ta bay opera den futuro, diseña e procesonan administrativo prome, restructura e aparato administrativo, pa despues introduci un sistema digitalisa cu ta apoya e aparato administrativo ey. Y aki ta unda e problema tabata den pasado y unda e lo ta den e tempo nos dilanti tambe. E pregunta clave aki mester ta na gobierno, na nos prome ministro directamente cu den e dianan aki ta papiando riba e tema aki, kico ta loke gobierno tin pensa di haci na restructura e departamentonan, pasobra si no ta haci esey, digitalisacion lo no duna e frutonan tan spera. Nos por a sinti algo di e problemanan na caminda den e ehemplo mes cu e mandatario a usa den rueda di prensa, unda e ta papia di, ban bisa dies hende cu ta haci cierto trabao, y cu digitalisacion ta logra cu por haci e trabao cu cinco so. E ta core sigura di biaha cu “ningun hende mester tene miedo di perde trabao, pasobra tin hopi otro trabao cu no ta haci awor pasobra no tin hende pa hacie.” Riba su mes nos no ta haya esey e manera mas sensato pa atende e asunto aki, pasobra ta surgi e pregunta con y pakico bo ta core garantisa hende trabao? Acaso a haci e analisis caba, den cada departamento, kico lo ta bay ta e modelo cu cual ta bay traha, y cuanto hende esey ta rekeri, cu ki tipo di habilidad y experiencia? Ta dificil pa nos kere cu den scondi den e dos aña aki di gobernacion a logra haci tur esaki, tur e planificacion y investigacion di preparacion caba.

Na nos manera di mira e asunto, por bisa cu lo purba mas tanto posible pa ‘fit in’ empleadonan existente, a traves di training specifico pa tareanan cu lo keda despues di e cambionan grandi cu ta bin, pasobra e cambionan ey ta hopi mas cu computer nobo y programa nobo. Esey lo ta algo diferente cu manera ta bisa awor: “Niun hende ta sali di e porta ey.” Of aki ta crea speransa falso cerca empleadonan publico, of ta subestima e cambionan di organisacion cu mester ta e base pa e digitalisacion por bira un exito.

Ademas, ora nos ta papia di e procesonan administrativo, nos ta papia di biaha di e cambio di actitud cu mester bin pa por duna miho servicio na e ciudadano. Aki atrobe no ta un asunto di pone computer nobo y e mentalidad anti-publico, anti-ciudadano, no servicial – den hopi, no tur entidad gubernamental – lo cambia di nochi pa mainta. Ta tuma hopi inversion, hopi esfuerso pa cambia e manera di pensa, cu en principio e publico tey pa molestia e ambtenaar, y no cu e ambtenaar ta haya salario pa atende asunto cu e ciudadano na un manera respetuoso. Y e respet ey no ta mustra solamente den e trato directo di e cliente, sino mas importante ainda den e manera cu ta procesa loke e cliente mester. Te awe ainda nos no por comprende con den cierto departamento ta usa e limite di 6 o 12 siman, cu e entidad mester entrega un decision riba un peticion, como periodo minimal pa haci esaki. No ta existi caso facil anto cu bo por handle den tres dia? Esey yama ‘burocracia’. Tanten cu e manera di pensa ey no ta cambia, e inversion den digitalisacion por resulta en vano.