Den e edicion aki bastante atencion pa no solamente e papel di e departamento di ministerio di Husticia cu ta atende asunto di permiso di estadia, sino tambe e papel di e permiso aki den nos economia. Redaccion di Bon Dia Aruba tabatin un conversacion cu un academico hoben cu tabata na Aruba pa casi un aña, y a dicidi di move pa sigui su carera na otro pais, pasobra den un aña e, y su dunador di trabao, no a logra haya su permiso.

Loke a primera vista ta parce un drama personal, ta indicacion di hopi mas cu esey. E punto ta cu a traves di aña ta hopi di e dramanan personal aki nos tabatin, y sin un razon drechi. Nos ta kere tambe cu e problema fundamental tampoco no tin nada di haci cu Covid-19, ni cu e interminable procesonan di mehoracion interno. No cu e ultimonan aki no ta necesario, pero nan no ta toca e asunto cu nos ta tratando, y esey ta cu den tur tipo di trabao gubernamental ta esencial pa e empleadonan, y nan dirigentenan, comprende kico nan ta haciendo. Nos tin e impresion cu esey no ta e caso, o en todo caso mayor parti di tempo no. Ban purba clarifica esaki.

E promer punto ta cu no tur hende cu ta bin di exterior ta di mesun peso. Tur empleado ta importante pero ora ta trata di personal cu educacion halto, hopi biaha nan ta e ‘azeta’ den e motor di e organisacion, y di nos economia. Imagina un organisacion di tamaño mediano cu no por haya hende clave pa nan organisacion. Un accountancy cu no tin hende (suficiente) na nivel halto pa guia trabao o un botica cu no tin (suficiente) na e nivel adecua. Un empresa di watersport cu ta ofrece scubadiving pero no tin hende cu e certificado necesario di dive instructor pa bay den lama cu cliente. Bo no por manda cualkier persona cu nan, pa despues haya bo den problema grandi cu husticia y seguro. E ora ey no tin otro alternativa cu para o baha actividad pa por maneha cos cu e personal disponible. Resultado: perdida, pa e compana pero tambe pa Aruba. Y no kere cu esaki no ta hopi. Nos ta calcula cu entre 500 pa 1.000 cupo di trabao ta di persona clave, pa motibo di nan estudio halto, cu di tur manera nos no tin. No ta pornada Raad van Advies hasta a conseha pa considera no exigi permiso mas pa e tipo di puestonan aki. Loke no significa cu nan no mester tin nan estadia bon regla, pero esey por bay den forma di un ‘verklaring’ cu nan ta admiti sin tramite di permiso, y cu nan ta haya esey sin mester bay busca ayudo di abogado pa haya algo haci. Y aki tambe por percura pa mas velocidad den procesa e cosnan aki.

Nos tin e impresion, mejor dicho e conviccion, cu falta di conocimento ta haci cu no ta comprende e urgencia cu un compania por tin. Aki ta unda no por simplemente maneha e sistema di interpreta ley na fabor di e ambtenaar y no na fabor di e cliente. Por ehemplo: ley ta duna e posibilidad ta duna bo e posibilidad pa apela bo caso si e departamento ta tarda mas di seis siman sin duna contesta. Ta bunita cu e directora den entrevista ta argumenta esaki, pero henter e proposito mester ta cu no mester yega mes na seis siman, o peor 12 siman si e departamento haya su gana di haci uso di e posibilidad pa tira un otro seis siman den e wega. E punto ta cu den hopi caso, y esaki no tin nada di haci ni cu computer, ni cu traha ‘oldschool’ cu papel so: e yama ‘common sense’ pa duna prioridad na cierto casonan, sin cu ningun hende tin cu bringa cu e departamento pa haya algo haci. E ta simplemente e persona na e departamento, no na Dimas so sino tambe na DPL, cu no ta comprende o no kier comprende e trabao den cual nan ta trahando.

Realmente nos a keda desapunta cu den e entrevista e directora ta pone asina hopi enfasis riba e aspectonan cu no tin nada di haci cu e asunto di mehora cos al instante. Esey tambe ta resulta di e trato cu e Hulandesnan ta haya, cu facilmente por keda haci di otro manera. Por ehemplo: ta apunta un hende pa handle tur e casonan pa famia di ambtenaar Hulandes, y e ta haya instruccion pa atende cada caso ‘on the double’, punto. Bo no mester sinta warda riba ningun trayecto di mehoracion pa implementa e cosnan aki. Loke si ta e caso cu pa implementa e tipo di medida interno aki ta requeri cu mester ta firme cu e personal en cuestion y no acepta ningun excusa barata pa tarda cu cierto cosnan. Pero e actitud di resistencia di e personal tabata semper presente den e trabao aki y aparentemente no a desaparece nunca tampoco. Y ta aki ta unda tin cos pa mehora y nada no ta cambia si e lidernan den e departamento no cuminza pone mas exigencia riba nan empleadonan. Te awor aki nos ta mira mas scondemento tras di procedimento, cu realmente un cambio pa mihor.

LJMADURO – 22-NOV-2020