Nos a papia hopi di energia renovable e simannan cu a pasa, como un herment pa posiblemente baha inflacion na Aruba. Un otro area cu siguramente merece hopi tension ta salubridad. Como isla, nos tin hopi reto, nos poblacion ta vergrijs den un manera rapido, tin escasez di dokter cualifica, y gastonan di AZV lo pone presion riba nos sistemanan social. Den e contexto aki e hermentnan di mas nobo y avansa di Inteligencia Artificial (AI) por brinda hopi speransa.

Dia 30 Juni 2025, Microsoft a publica un estudio oficial “The Path to Medical Superintelligence”, den e publicacion aki cu e AI medico mas avansa na e momento aki, ta mustra sumamente inspirador pa cu e futuro den salubridad. Den e estudio nan a tuma 304 di e casonan diagnostico di mas dificil di e New England Journal of Medicine, despues nan a laga un grupo di dokter cualifica competi contra e sistema di AI yama “Microsoft AI Diagnostic Orchestrator (MAI-DxO)”.

Si nos wak e data di e estudio aki, dokternan humano tabata por a diagnostica solamente 20% di e casonan medico corectamente, na un costo averahe di $3.000,- US pa cada caso. Awo e sistema di AI gastando solamente $2.000,- US, por a diagnostica 70% di e casonan corectamente. Si e presupuesto di diagnostiek a hisa na $8.000,- US e sistema MAI-DxO por diagnostica mas cu 80% di e casonan corectamente.

Si nos enfoca riba e presupuesto diagnostico di entre $2.000,- pa $3.000,- nos por yega na conclusionnan bastante impresionante. Na prome luga e sistema MAI-DxO tin un hit ratio di diagnose corecto di 250% mas precies cu un dokter humano y na mesun momento ta usa 30% menos recurso. Tambe nos no mester lubida cu un sistema di AI, ta usa hopi menos tempo pa cu su analisis compara cu un dokter humano.

Awo e conclusionnan aki ta experimental ainda y e modelo di MAI-DxO, no a wordo saca ainda pa uso diario den clinica. Pero na mesun momento, e ta trece hopi pregunta cardinal pa cu Salubridad den futuro basta cercano.

Na prome lugar, e lo ta etico pa laga dokter humano diagnostica un pacient si un sistema di AI lo por haci esaki literalmente 250% miho? Door cu esaki tin di haci cu salud directo di hende, y si principalmente MAI-DxO of otro sistemanan mustra e mesun resultadonan impresionante den mas test clinico den practica, nos por yega na un conclusion cu den futuro cercano e no lo ta ni etico mas pa un dokter di cas humano haci diagnostiek diariamente.

Pa di dos, nos tin cu pensa di e besparingen masivo cu esaki por trece pa e sistema di Salubridad en general. Door cu e diagnostico cu AI ta hopi mas preciso, lo tin hopi menos “mis-diagnose”, cual lo spaar inmensamente no solamente fondonan financiero pero tambe un cantidad casi inimaginabel den sufrimento humano. Na mesun momento e sistema di AI, tabata usa 30% menos recurso financiero pa yega na su conclusionnan. Dus e potencial financiero di sistemanan asina den practica pa por ehempel un AZV, lo ta masivo mes.

Na tercer luga, nos no mester lubida cu segun un otro estudio, usando diferente benchmarks e capacidadnan di sistemanan di AI ta mehorando na un velocidad briyante. Segun e analisis, e capacidadnan di AI, ta literalmente duplica cada 7 luna cu pasa. Pa 2030, ta envisiona cu un sistema di AI por haci 167 ora di trabou humano dentro di 1 ora. Dus ya caba MAI-DxO ta sumamente impresionante den su capacidadnan, pero esaki siguramente no lo ta e eindpunt pa AI medico, mas miho un start-punt.

Finalmente, nos no mester lubida cu un dokter humano por traha solamente maximo 10 ora pa dia, si e kier haci su trabou den un setting safe. Un sistema manera MAI-DxO, por haci diagnostico 24/7 y 365 dia pa aña. Esaki lo nifica hopi menos tempo di espera y tardansa den e cadena di suministro medico di diagnostico. Den practica esaki kiermen hopi menos tempo di espera, cu lo kiermen miho cuido en general y un bes mas menos sufrimento humano debi na tempo di espera pa un dokter humano.

Tumando tur e factornan aki den consideracion, nos tin cu pensa con nos por cuminsa usa AI medico manera MAI-DxO mas pronto cu ta posibel den contexto responsabel, pa asina brinda tanto bentaha esta pa e pacient, y pa nos fondonan di social