editorial 2.jpg

‘Talk the talk’, o algo mas… Continuacion

Den nos editorial di ayera nos a cuminsa elabora riba e prome tres topiconan di e 17 metanan cu Nacionnan Uni a propone pa alcansa na 2030. Awe nos ta sigui riba algun aspecto cu tambe ta aparece den e topiconan aki, cu ta relaciona cu abolicion di pobresa y hamber.

Un aspecto hopi importante cu ta menciona den topico 2, ta logra siguridad alimentario y nutricion mehora, y promove agricultura mehora. Contrario na otro pais cu pa mayoria ta produci un parti substancial di nan alimentacion, den nos caso nos ta papia di importacion di practicamente tur cos cu nos ta come. Den un situacion asina, siguridad alimentario ta haya un otro contenido. E ta pone un enfasis pisa riba confiansa den linea logistico, y riba control di calidad di producto cu ta drenta nos pais. Otro aspecto relaciona cu esaki ta e almacenamento sigur di alimento, pa garantisa higiena y proteccion di alimento basico, tambe den caso di calamidad grandi, ora cu linea logistico cu exterior por presenta problema. Den e dianan cu a pasa, cu e posibilidad di un horcan, cu riesgo pa acceso na awa potabel y cuminda sigur, probablemente (casi) ningun hende lo a pensa riba e pregunta aki: con bon e alimentonan basico ta almacena? Tin proteccion contra tormenta/horcan, candela, awa halto cu por destrui alimento necesario pa nos poblacion, por lo menos te ora ayudo di exterior cuminsa drenta? Cu nos sa, hopi deposito ta situa den e area mas abao cerca di lama, unda e probabilidad di inundacion ta grandi. A yega di reflexiona riba esaki, ora di otorga permiso pa deposito?

Otro aspecto importante di e topico aki ta e posibilidadnan pa produci mas tanto posible nos mes cuminda. Nos ta na altura di e obstaculonan cu ta existi, pero di otro banda ta kere cu tin mas posibilidad cu loke realmente ta explotando awor. Den e mundo rond di nos ta nace tur tipo di iniciativa pa promove agricultura/horticultura, no solamente den areanan rural pero tambe den areanan urbanisa unda no tin acceso na tereno den abundancia, pero mester concentra riba cultivo di rendimento halto den espacio chikito. E tipo di ‘agricultura urbano’ aki ta interesante pa nos pais, mirando nos problemanan tradicional di acceso na awa barata y den ultimo decadanan tambe e disponibilidad di tereno.

E situacion particular di Aruba ta haci cu den e estimulo di ki tipo di agricultura ta promove, nos mester haci escogencia. Produccion di grano basico no ta asina factibel, pa falta di area grandi pa cultiva esaki. Ademas, hasta un bon cosecha apenas ta yega na 1% di loke un poblacion di mas di 100.000 persona ta consumi den un aña. E perspectivanan ta hopi miho ora ta papia di produccion di diferente tipo di berdura, di balor nutritivo halto y cu bon prijs riba mercado. Esaki ta e productonan cu den mayoria no ta exigi un tereno grandi y cu conoce bon metodo pa limita uzo di awa te na minimo. Ademas esaki ta e productonan cu bon contribucion na e dieta di nos ciudadano, cu awe ainda ta carece di acceso na berdura (y fruta) nutritivo y pagabel.

Ora yega na e punto con nos mester planifica tur esaki, pa nos por yega na crea un sector viable di produccion di alimento local, e pregunta inevitablemente ta kico nos ta haciendo awor y kico lo mester mehora. Un di e problemanan mayor cu nos ta constata cu nos ta core peligro di keda pega den e ambiente di ‘amateurismo’. Nos no ta bisa esey pasobra tur hende den e sector ta traha manera amateur. Nos tin agricultor cu ta biba di loke nan ta produci y cu sa masha bon kico nan ta haci. Pero e ambiente di ‘amateur’ cu ta envolve henter e sector ta haci cu no ta tuma nan na serio tampoco, ora nan bin pone nan problema riba mesa, por ehemplo di e acceso na awa pagabel. E urgencia y determinacion cu mester t’ey ora ta atende hende cu ta bin busca solucion pa asunto cu ta costanan placa y hasta por conduci na bancarota, y no por topa cu un trato igual cu un ‘hobbyista’, cu si e logra of no logra, no ta cos di morto o bida.

Tur parti di mundo agricultura, y cria di bestia tambe, ta sector importante cu semper ta core riesgo grandi. Si no ta secura, ta yobida di mas; si no ta esey, ta plaga di tur sorto di insecto of malesa, o falta di insumo di calidad, etc. Si bo ta desea di tin un sector cu ta explora y probecha e posibilidadnan cu tin, ta necesario cu nan por conta cu un apoyo 100% di banda di e autoridadnan gubernamental cu mester atende nan. Y esey ta implica cu for di un punto di bista di strategia y planificacion, of nos ta dicidi ‘de una vez por todas’ cu nos ta hacie bon, of nos no ta hacie mas. Pero no den e forma cu e mester ta ‘leuk’; esaki ta ‘serious business’.