E dos cara di matthew (3).jpg

Durante su recorido den nos region Caribense, Matthew a mustra dos cara: Un di bendicion pa nos cunukeronan;  y otro di desaster y inundacion pa e poblacion di Maicao, Colombia, situa apenas 175 miya for di Aruba.

 

Ayera den oranan di madruga, Matthew a cuminsa mustra su presencia cu basta awa riba Aruba for di un distancia di 150 kilometer parti Noord di nos isla.

 

E yobidanan iregular a laga alrededor di 32 millimeter cubico di awa. E cantidad di H2O aki a bira manera un bendicion pa nos cunukeronan cu tabata sclama pa awa, mirando cu nan tabata  pasando den un temporada dificil debi na e secura pisa cu tabata afecta nan cultivo.

 

Secura

Sr. Ludwin Rasmijn di departamento di Santa Rosa ta relata na Bon Dia Aruba cu e consecuencia di e secura tabata wordo refleha den e damnan ya cu tur tabata seco, tambe e posnan no tabatin awa, a lo menos prome cu Matthew a pasa. Esun cu ainda e cunukeronan tabata saca un tiki di awa dushi tabata e pos na Pavia, pero despues el a cuminsa bira awa brak, ya cu el a seca hopi. El a seca asina tanto cu e pomp no tabata yega mas pa chupa e awa, el a relata.

 

E mesun situacion aki a sosode cu e pos na Savaneta cu a bira brak, y e no tabata sirbi mas pa uza pa e cunukeronan.  El a bisa cu abastecemento di awa pa e sector primario ainda ta un desafio pa nan.

 

Sr. Rasmijn ta splica cu e problema di e molinanan ta cu a wordo busca sitionan strategico a base di test pa instala nan. E molinanan di Santa Rosa a pasa e testnan te hasta nan a check e awa, algun di nan a sali brak. Pero cu e yobida cu a cay danki na Matthew, e panorama aki a cambia.

Sr. Rasmijn ta splica tambe cu ora cu e temporada di yobida ta drenta na medida cu awa ta yobe regularmente, e awa di pos tambe ta drecha. Pa mala suerte pa basta tempo awa no kier a cay formalmente na Aruba, ocasionando cu e molinanan di Santa Rosa a para su produccion of e no tabata produci bon awa destina pa e plantacion.

 

Filter

Buscando alternativa nan a pone un UV filter extra den e planta cu tin na Parkietenbos cu ta filtra e awa mas miho pa e cunukero por haya. Tabatin cunukero cu ta guste y otro cu no ta gust’e, ya cu e no ta recomendabel pa uza dor di esunnan cu ta planta pa ehempel berdura.

 

A pesar cu e filter extra aki ta haci bon trabou, e awa ey no ta consehabel pa berduranan di blachi, sino mas bien pa uza pa matanan di fruta. Considerando cu awa ta caro nan ta purba di conscientisa nos cunukeronan pa bin cu sistema nobo, entre nan hidroponico. Santa Rosa mes ta trahando uno pa nan por tin un muestra, y splica nos cunukeronan e beneficionan di dje.

 

Sr. Rasmijn ta bisa cu sin duda e ta un gasto ora cu pa prome biaha bo ta haci esey, pero e inversion aki ta uno duradero cu lo duna su fruta. “E ta un gasto prome cu bo haci. Ya cu esaki tambe ta un custumber cu nos hendenan tin cu cambia. Inverti un tiki anto bo ta haya e ganashi.”

 

E ta declara cu un bon inversion ta e sistema di irigacion cu ta uno cu bo mester inverti den dje, pero e sistema aki ta yuda e cunukero spaar mas awa. Santa Rosa como departamento di gobierno cu ta promove nos sector primario ta haci cu e  cunukero ta hay’e practicamente na kost prijs, ya cu nan no ta haci ganashi, pero tin biaha nan no tin den stock. Pero tin companianan cu ta bende e tipo di articulonan di agricultura aki.

 

Actualmente nan ta wardado un container di e net contra solo cu ta wordo uza pa spaar awa tambe. Ya cu solo ta hopi fuerte y e ta bay cu e awa prome cu e mata ta hay’e for di tera.

Matthew a pasa y e damnan rond di Aruba a haya bida. Un di nan ta e dam di Rooi Afo cu Bon Dia Aruba a bishita ayera mainta e tabata basta yen. Santa Rosa a yega di publica den  Bon Dia Aruba ayera algun conseho na momento di colecta awa producto di awasero. Te hasta preparando pa e acontecimento di Matthew, departamento di Agricultura, Cria y Pesca a realisa trabou di haci limpi e damnan rond di nos isla. Nan sa cu nos cunukeronan lo sa di probecha esaki pa un periodo basta largo.

 

E cara mahos

Pero mientras cu nos isla a wordo bendiciona cu awa pa nos cunukeronan danki na Matthew, otro sitio relativamente cerca di nos no a conta cu e mesun suerte. Esaki ta e caso di Maicao den e peninsula di Guajira na Colombia.

E media digital www.laguajirahoy.com, a informa cu Matthew a asota Maicao cu yobida pisa cu a ocasiona inundacion y emergencia.

 

Cantidad di cas a keda bou awa y nan cayanan a bira manera un riu feroz. E potretnan cu nos ta publica di Maicao ta cortesia di e website anuncia ariba cu ta recorda nos episodionan no grato, ora cu 12 aña pasa varios sector di nos isla a keda bou awa pa consecuencia di horca Ivan na 2004.