Ayera mundo a conmemora Dia Mundial pa Conscientisacion di Abuso contra Adulto Mayor. E dia aki ta representa e fecha unda mundo henter ta expresa su oposicion na abuso y sufrimento di e generacionnan di e adulto mayor.
A pesar di e conscientisacion creciente, hopi pais ainda falta data confiabel y separa tocante abuso den e centronan di cuido. Escasez di personal y falta di training adecua ta sigui crea condicionnan di riesgo halto pa abuso y negligencia di adultonan mayor.
Un estudio realisa pa e Organisacion Mundial di Salud (WHO) a revela cu casi 64% di e personal institucional a admiti di a comete actonan di abuso den e ultimo aña, resaltando e necesidad urgente pa un cambio sistematico.
Bou di e tema “Atende cu abuso di adulto mayor den facilidadnan di cuido a largo plaso: pa medio di dato y accion,” e Dia Mundial di Conscientisacion di Abuso contra Adulto Mayor 2025 ta enfoca riba e cuido di adultonan grandi den e centronan di cuido aki.
Cu e embehecemento di e poblacion mundial y e dependencia creciente riba centronan di cuido, garantisa e seguridad y dignidad di e residentenan ta mas urgente cu nunca.
Segun estadisticanan di Nacionnan Uni, entre 2019 y 2030, e cantidad di hende di 60 aña bay ariba ta proyecta pa aumenta cu 38%, di 1 biyon pa 1,4 biyon, surpasando e cantidad di persona hoben (bou di 60 aña) globalmente. E crecemento aki lo ta particularmente fuerte y rapido den regionnan den desaroyo, loke ta rekeri mas atencion na e retonan specifico cu ta afecta personanan di edad avansa, incluso riba tereno di derechonan humano.
Na Aruba, segun resultado di rapport presenta aña pasa pa Directie Ouderenzaken, 18.9% di poblacion tin 65 aña of mas, cual ta casi 1 di cada 5 persona; 13,3% di esaki tin por lo menos un limitacion, sea ta di bista, movecion of oido; 10% di nan mester di ayudo of cuido pa nan mes, cuido personal of cuido na cas; 5,1% ta den mal estado di salud; y 2,4% actualmente ta den un cas di cuido.
Abuso di adulto mayor ta un problema social cu ta existi den tanto paisnan den desaroyo como paisnan desaroya y generalmente ta ser subraporta mundialmente. Solamente den algun pais desaroya tin cifranan di prevalencia of calculacionnan.
Mas o menos 10% di adultonan mayor ta experiencia abuso den un aña, cu algun cu ta experencia varios forma di abuso simultaneamente. Formanan di abuso contra adulto mayor ta entre otro abuso sexual, financiero, y abandono.
Señalnan di abuso sexual contra adulto mayor ta inclui cambionan den animo, y ta retira su mes of otro señalnan fisico; den e caso di abuso financiero, e señalnan ta inclui entre otro un cambio den e manera di maneha nan gastonan; y den e caso di abandono, esaki ta inclui cu ta laga un adulto di edad avansa cu mester di yudansa su so sin plania pa su cuido.
Casonan di abuso contra adulto mayor hopi biaha no ta ser raporta. Segun estadisticanan solamente 1 den cada 24 caso di abuso contra adulto mayor ta ser raporta na autoridadnan.
Aunke e grado di abuso di adulto mayor no ta conoci detayadamente, su importancia social y moral ta indiscutibel. Pa e motibo aki, e problema aki ta rekeri un contesta global multifacetico enfoca riba proteccion di e derechonan di adultonan mayor.
E maneranan con ta defini, detecta y atende abuso di adulto mayor mester ta den cuadro di e contexto cultural y considera banda di factornan di riesgo culturalmente specifico. Por ehempel, den algun sociedad tradicional, viudanan di edad grandi ta ser obliga pa bolbe casa, mientras cu den otronan, hende muhe di edad cu ta biba nan so ta ser acusa di ta practica bruheria. For di un perspectiva di salud y social, si sectornan di cuido di salud primario y servicio social no ta bon ekipa pa detecta y resolve e problema, abuso di adulto mayor lo keda semi-scondi.