Cualkier caso hudicial, pero sigur e casonan di gran importancia pa tanto famia y comunidad, ta causa hopi emocion y debate. Nos ta den campaña y ta testigo tambe di desaroyo di investigacion den un di e casonan penal mas grandi cu e pais aki a yega di conoce. Esaki ta duna e emocionnan un dimension extra, pasobra cada suceso den e caso hudicial ta haya automaticamente un traduccion den termino politico, unda cada paso, cada decision den e caso di parti di autoridadnan hudicial ta haya su splicacion ‘politico’. Asina pa varios siman caba continuamente nos mester tende e acusacionnan na adres di Ministerio Publico, cu cada decision cu nan tuma cu no ta na agrado di esnan cu ta defende e acusadonan, ta ser splica pa e medionan simpatizante como un conspiracion cu e partido rival den gobierno.

Naturalmente e acusacionnan aki ta haya un vuelta un poco straño, pasobra si cada paso den e proceso di encarcela hende pa investigacion, ta supuestamente un acto di conspiracion cu e partido rival, ta con ta splica anto cu na dado momento e mesun conspiradornan ey ta bay cerca huez comisario pa pidi pa suspende e detencion di determinado persona? De repente nan a stop di conspira y a cuminza haci nan trabao manera mester ta? O, manera lo ta e splicacion mas simple y mas logico, nan lo a yega na e punto cu no ta necesario mas pa e persona ey keda deteni pa mas tempo? Si nos ta di acuerdo cu cay cera no ta wega, e ta un infraccion serio den bida di un persona, y por lo tanto nos tin, manera cada pais cu ta respeta su mes y ta bisa cu e ta un estado di derecho, henter un proceso di con ta hiba e proceso di acusacion y investigacion den cualkier caso hudicial. Es mas, nos tin un Codigo (Wetboek) separa pa e forma con ta hiba e proceso aki, pa garantiza cu ta respeta e derechonan di esnan envolvi. Ta a base di e Codigo di Procesamento Penal (Wetboek van Strafvordering) cu pa cada persona pa ken a haya orden di detencion pa interogacion y demas investigacion, ta stipula cada vez e termino durante cual Ministerio Publico tin derecho di mantene e persona deteni, pero pareu cu esey no ta hustifica mas, nan mester tuma e pasonan pa termina e detencion. Nos a mira esey sucede den tur e casonan relaciona cu Avestruz, menos esun di e ex-ministro, cu ta considera tambe e cabez di e organisacion delincuente cu segun e autoridadnan tabata operando aki.

Na su debido momento pa e persona aki tambe por yega e momento cu e ta haya su libertad, te ora e caso bin dilanti huez. Mester bisa cu mester tuma e decision ey ainda, a base di e pruebanan acumula si of no den curso di e investigacion aki. Si esey tuma lugar promer cu dia di eleccion, e lo ta un alegria hopi grandi pa su simpatizantenan. Pero, mester ta obvio tambe cu gran parti di comunidad ta mira e asunto aki di otro manera, hustamente pasobra nan no ta simpatizante. Y aki ta unda no ta trata solamente di papia di e culpabilidad di e ex-ministro y e otronan den e caso aki, pero mas ainda di e circunstancianan den e gobernacion anterior cu a permiti cu hechonan di e magnitud aki tuma lugar. Mientras aki ta papia ainda di sospechoso, ya e gabinete anterior tin un ex-ministro condena – den promer instancia – pa crimennan cometi di manera sistematico y organiza – durante cu e persona ey tabata ministro. Esnan cu a tuma e molester di lesa e documentonan completo manera nan a bira disponible, ta na altura cu no tabata trata di algo incidental, sino di e operacion di un organisacion delincuente den despacho di un mandatario. Ta siguiendo otro ministro mas cu tabatin e cartera di Infrastructura y di ken su caso ta den proceso di investigacion tambe. Y tin otro caso den investigacion relaciona cu e plumamento di e recursonan di Refineria di Aruba. Ta bira tempo pa nos cuminza discuti e fenomenonan aki pa loke nan ta: desastroso pa democracia y comunidad. Tin hopi tipo di corupcion, chikito y grandi. Bo por tin e corupcion chikito di e empleado publico cu ta cobra algo extra pa bo papelnan pasa mas liher. Ora e bira sistematico y e sumanan cuminza crece, e ta bira delito grandi. Den e casonan actual di negoshi cu tereno ta trata di delito grandi, di sumanan miyonario. Comprende bon: nos no ta discutiendo culpabilidad di ningun individuo, pero di e magnitud di e caso, cu a haci cu di inicio Ministerio Publico ta papia di “participacion den un organisacion delincuente”.

Esey ta suficiente pa nos como ciudadano comun y coriente puntra nos mes: “Y no ta discuti e cosnan aki den campaña? Aki a ataca e mero fundamento di nos estado di derecho, y hustamente pa e personanan cu a ser huramenta pa defende y protege esaki.” Y awor, pa mero discrecion, nos ta papia di enseñanza, salud publico, debe publico, coronavirus, manera ta un campaña normal. Ki dia e preguntanan real ta subi mesa: Si mi vota pa bo, bo tambe ta bay bende tereno, ontheffing, permiso? Y bisa nos kico ta bay drecha pa preveni.