Un topico cu ta scucha hopi ultimamente ta e costo di bida aki na Aruba pa tanto e clase trahador como pensionadonan di Aruba. No ta un secreto cu actualmente e costo di bida riba nos isla ta sumamente halto y pa varios hogar ta birando un dificultad pa por cubri tur e gastonan y tin un bida digno cu un libertad financiero adecua.
Tanto pa e clase trahador como pa e pensionadonan, placa no ta yega pa cubri tur gasto esencial di e hogar, y den varios ocasion mucho menos pa tin un bida social o deleita den gustonan.
Mirando cu e topico aki ta algo cu ta concerni henter e pueblo di Aruba, te hasta na nivel gubernamental e ta ricibi atencion. Recientemente Parlamentario Dangui Oduber a comparti su opinion y pensamentonan den un comunicado di prensa, bisando cu te ainda no ta mira un solucion pa e situacion aki. El a menciona cu e expectativa actualmente ta cu “tur prijs na Aruba lo baha y frigidairenan na Aruba lo ta yen atrobe” mas sinembargo e “realidad awe ta totalmente contrario y e realidad amargo ta” cu te ainda no a mira un mehoracion den e situacion. “E situacion pa famianan no a bira miho, e poder di compra no a mehora y Aruba a bira mas caro aun,” e parlamentario a declara.
Segun el a splica, e situacion na Aruba ta preocupante y 83% di e poblacion ta di opinion cu placa actualmente no ta rindi y nan “no por cumpra mes hopi cos cu nan tabata por a cumpra fin di aña pasa. Esaki ta bisabo cu poder di compra a bay atras, cos a bira pio y placa no ta yega! Pa e siguiente 6 luna e consumidor ta hopi negativo y preocupa cu e aumento di prijs explosivo cu tin.”
CBS regularmente ta comparti resultado di e Indice di Prijs di Consumo (CPI) cu un base di comparacion. Pa juni di e aña aki manera custumber, a calcula tambe e bestaansminimum.
CBS ta defini un bestaansminimum como e nivel minimo di entrada cu ta percibi como lo necesario pa un persona of famia por funciona den sociedad di un manera adecuado y socialmente aceptabel. Ora nos usa e definicion “Bestaansminimum”, en realidad ta referi na un “Sociaal Bestaansminimum” y no na e definicion literal di un “Bestaansminimum” cu ta referi na “e suma di placa necesario pa cumpra e bienes y servicionan cu ta considera necesario pa biba un bida liber di privacionnan basico” segun e definicion di Nacionnan Uni.
Un indice a ser crea pa e “Bestaansminimum” door di calcula e costo di tur recursonan esencial cu un adulto promedio ta consumi durante un luna. Cada luna e indice aki ta ahusta, a base di e prijsnan di alimento, paña, vivienda, transporte y otro articulonan den e canasta.
E bestaansminimum actual ta basa riba e rapport “Bestaansminimum 2010” publica door di CBS na Juni 2010, y cual ta actualisa mensualmente segun e CPI. E unidad di referencia usa door di CBS (manera indica den e rapport aki) ta di un hogar cu ta consisti di dos adulto y dos mucha (di 0 pa 14 aña).
Na Juni 2025 e bestaansminimum mensual pa un hogar cu ta consisti di dos (2) adulto y dos (2) mucha (edad 0-15 aña) (Afl.5,509) ta mustra un subida di Afl. 36 compara cu Juni 2024 (Afl. 5,473) y a wordo causa principalmente door di subidanan di Afl. 18 y Afl. 11 den e sectornan di “Cuminda y bebida no-alcoholico” y “Vivienda”. E caida mas grandi na Juni 2025 a wordo registra den e sector di “Transporte” (Afl. -10).
Na Juni 2025 e bestaansminimum mensual pa un hogar cu ta consisti di un solo adulto ta Afl. 2,624, cual ta representa un deficit di entrada di Afl 638, un subida di Afl. 18 compara cu e deficit observa un aña pasa (Afl. 620). E deficit aki ta e di dos mas halto registra den un periodo di seis (6) aña pa luna di Juni.
Cuminsando dia 1 di januari e aña aki a bini un cambio den e salario minimo pa ora. Prome cu e cambio aki tur trahado tabata cobra e mesun salario sin importa cuanto ora pa siman nan a traha. Despues cu a implementa e cambio, tur trahado cu ta traha 40 ora pa siman a haya un aumento cu a subi e salario mensual na 2007.05. E trahadonan cu ta traha 45 ora pa siman a ricibi un aumento cu a subi e salario te na 2257.93 segun informacion riba e website di gobierno. Sinembargo no ta aclaria si esaki ta loke e trahado ta haya den su man pero toch, esaki ta keda bao di e bestaansminimum pa un hogar di un pareha cu un entrada di salario minimo, y pa un persona soltero, toch e salario minimo ta bao di e bestaansminimum.
Den caso di pensionadonan ta similar. E pensioen di biehes, e Algemene Ouderdomsverzekering of AOV, ta un seguro social cu tin e intencion di cubri e consecuencianan financiero di biehes. Esnan asegura tin un derecho riba pension entrante e luna despues di e fecha unda e pensionado ta yega e edad di pensioen. Entrante 1 di januari di 2024 e edad aki ta di 65 aña y pa por ta un asegurado e persona mester a biba na Aruba entre 15 aña y e edad di pensioen, den e caso aki 65 aña.
Pa un pareha casa cu ta biba hunto, e pensioen di biehes ta un maximo di Afl. 2.182 pa luna, of 1.091 pa cada un. Pa un pensionado soltero/soltera, e pensioen di biehes ta un maximo di 1.296 pa luna. Den e caso cu un persona ta casa pero no ta biba hunto of un persona no casa ta biba hunto cu un otro, e pensioen di biehes ta un maximo di Afl. 1.091 pa luna. Ademas di esaki, gobierno ta otorga mediante SvB un compensacion cu no ta forma parti di e pensioen di AOV. Den e caso aki, e gobierno di Aruba a dicta cu tur persona cu ta inscribi na registro civil di Aruba y ta ricibi un pensioen di AOV/AWW mediante SvB Aruba ta ricibi un reparatietoeslag di 450 florin pa luna.
Esaki ta nifica cu total un pareha di pensionado ta ricibi Afl. 2.632 pa luna, y un pensionado soltero of cu ta ricibi su pension apart ta ricibi Afl. 1541 pa luna.
Cada aña, e pensionadonan cu tin e derecho di ricibi pensioen durante luna di september ta ricibi un gratificacion di Pasco, asina yama un Kerstonus, den luna di december. Sinembargo esaki ta algo cu no ta inclui den e reparatietoeslag y ta tuma luga un bes pa aña so.
E sumanan aki ta keda bao di of demasiado cerca di e bestaansminimum cu CBS a reporta. Esaki ta nifica cu tanto pa e clase trahador como pa pensionadonan, e entrada no ta suficiente pa cubri su gastonan esencial y na mesun tempo biba un bida digno y adecua.
Na e nivel cu prijsnan ta actualmente y e nivel di entrada pa hogarnan riba nos isla, ta bira dificil pa practicamente tur parti di nos pueblo por biba un bida cu ta socialmente aceptable segun e definicion di CBS, pero tambe un bida sin privacionnan basico manera Nacionnan Uni ta defini.
Kisas a yega momento di presta mas atencion y pidi nos autoridadnan solucion concreto y tangible pa e situacion economico di nos pueblo. Asina nos por tin miho probabilidad di yega na un futuro cu mas libertad economico apto pa cubri tur nos gastonan, provee e condicionnan adecua pa e desaroyo di nos muchanan y pa mantene nos bienestar social.