Aunke China su moda di gobernacion y organisacion di su sociedad ta full diferente compara cu anos na pais democratico. Nos tin cu admiti e transformacion radical cu China a maak mee den e delaster 20 aña cu a pasa. For di un di e vervuilers mas grandi na Mundo, esta den CO2, pa e producente y instalador mas grandi di energia solar, y autonan electrico na mundo. E delaster 20 aña pa China tawata un masha remarcabel y notabel y por forma un inspiracion pa Aruba cu kier diversifica su economia.

For di ‘smog’ na Shanghai pa Monopoly den Energia Solar

Porta lectornan ta corda e noticianan di un decada pasa rond 2013, unda nos ta wak potretnan di stadnan grandi Chines yena cu ‘smog’ toxico, dor di e kimamento di kool-centrales pa electricidad. Esaki tambe tawata e simbolo di “con sushi” China su economia tawata ta, cu te hasta e aire den ciudadnan grandi manera Shanghai casi no tawata soportabel.

Un poco mas cu un decada despues nos ta wak cu China produci y instala mas cu 60% di tur zonnepanelen na mundo henter. Pa un pais cu nos lo pensa antes cu no ta wordo niun tiki pa medio ambiente, e “journey” for di vervuiler mas grandi di nos planeta pa e producente di energia solar ta remarcabel.

60% di tur auto electrico na mundo ta bin di China

Antes tambe nos no tawata conoce China como un pais cu por produci productonan na e spectrum mas caro y “high tech”. Den esaki companianan di auto Mericano y Europeo semper tawata domina. Awo den dia di awe, nos ta wak cu na Europa ta cuminsa cera fabrica di auto y co-collega companianan di Merca ta bou un presion inmenso tambe. Den tur esaki China a bira e producente absoluto mas grandi di auto electrico y literalmente produci 60% di tur auto electrico na mundo.

Hydrogen cu Energia Renobabel

Awo te hasta e noticia di mas recien na Augustus 2025, China a anuncia e construccion di e Green-Hydrogen plant mas grandi na mundo den e provincia upper-Mongolia cu lo produci mas cu 30MW di coriente. Tur esaki usando solamente energia solar, biento y di hydrogen.

Na mesun momento un otro proyecto notabel ta esun di Net-Zero Industrial Park, na e provincia inner-Mongolia, cu ta un planta di Ammonia (NH3), cu ta funciona full off-grid usando solamente energia di solo, biento y bateria pa power e planta cu lo produci mas cu 320.000 ton di Ammonia pa aña.

Si China por, dicon Aruba no?

Awo mi ta puntra mi mes si, China por a haci asina un ‘revamp’ radical di full nan economia, dicon esaki no ta posibel na Aruba? E autor di e articulo aki ta pensa cu esaki tin di haber cu e cultura di miedo, ‘vriendjespolitiek’ profundo, unda esnan cu no sa kico nan ta haciendo ta haya posicionnan halto clave. Si Aruba kier sobrevivi economicamente nos tambe tin cu haci un ‘revamp’ economico radical.