Apenas gobierno di Reino a tuma e decision di no duna gobierno di Aruba un instruccion pa adapta presupuesto 2022, cu aparentemente e wega di no cumpli di banda di nos gobierno ta sigui mescos. Nos por a comprende di nos ministro encarga cu finanzas cu a sinta cu CAft pa delibera y acorda un que otro, tocante presupuesto 2022 y 2023, cu tur cos a bay den bon ambiente, esey ta e frase cu semper ta usa, asina cu nos no sa si esey ta berdad of no. Pero esey no ta tanto relevante tampoco, pasobra loke ta conta ta e cifranan, y mihor nan ta real.

En todo caso, e mandatario a declara cu su presupuesto pa e aña aki a keda cu un deficit hopi mas chikito cu loke tabata proyecta na promer instante, loke ta di aprecia. Y ta mustra ademas cu, despues di tur e zapateamento, a pone pia abao y a obliga Aruba cumpli. Tabatin un diferencia ainda entre loke CAft tabata desea como asesor, pero gobierno di Reino no tabata kier a haci tanto ‘fuss about’ un suma realmente modera. So far, so good, lo nos por bisa…

No, pasobra awor ta bin cu e storia cu anteriormente a presenta un presupuesto 2023 cu un deficit chikito (25 miyon florin), pero ta kereeee, cu hasta ta posible un presupuesto balanza… Cu otro palabra: CAft y Hulanda ‘por wel di kier mira un surplus di 1% minimo pa 2023, pero si ta pa nos, nan no ta haya nan gana…’ Kico e ora ta e siguiente paso? Cu ta aproba un presupuesto cu no ta cuadra cu loke ta conseha, seguidamente ta bin e conseho di CAft despues di aproba presupuesto, cu ta recomenda cambio di e presupuesto pa yega na e surplus palabra, gobierno ta nenga y ta bin cu e mesun powershow atrobe, te ora yega na e punto unda nos tabata poco dia pasa… Pregunta: di berdad no tin otro trabao pa haci? Tin tanto otro cos cu mester atencion di gobierno y ta keda gasta energia di nan mes y di comunidad cu mester sigui henter e show aki, pakico, pa gana kico, si finalmente ta troce e braza supuestamente fuerte ey di tur manera?

Y mas ainda si mira riba kico e asunto ta pega. Prespuesto 2023 compara cu 2022 ta aumenta mayoritariamente pasobra ta insisti cu mester duna empleado publico e resto di e recorte di 12,6% den nan salario atrobe. Esaki ta parce mas cu hustifica, politicamente anto, pasobra no kier perde voto. Esey ta consideracion cu tur politico lo haci, pues nos no mester gaña nos mes cu tin otro cu no lo haci mescos. Pero esey no ta e punto clave; esey ta cu a palabra cu ta haci reforma structural pa baha gasto, y riba e tereno ey tin demasiado poco ta move, y pa e mesun motibo politico, esta, cu mescos cu no ta mantene e salarionan corta, tampoco ta desea di perde voto a traves di tuma medida structural, cu naturalmente ta implica baha cantidad di cupo di trabao, na un manera profesional, treciendo aden otro metodo di traha cu ta garantiza cu servicio na publico no ta bay atras, al contrario, ta mehora.

Riba e tereno aki, hustamente, no a mustra nada ainda. E cambionan legislativo cu mester facilita e proceso di baha cantidad di cupo di trabao, conservando calidad, nos a mira algo bay parlamento den ultimo dos aña? Por ehemplo, e cambio den ley pa elimina e aumento automatico di salario, cu ta un estorbo grandi pa cualkier gobierno cu ta desea di hiba un maneho a base di prestacion y no a base di cana stroba otro di traha, y cobra ‘bevordering’ pasobra bo tabatin e dicha di a campaña pa e color corecto di e momento ey.

Recientemente nos por a mira otro ehemplo di con ta tuma hende haci: esun ministro ta anuncia cu ta bay para mas pago di overtime pa e aña aki, y di biaha esun encarga cu husticia ta declara cu en todo caso esey no ta conta pa su departamentonan… Pero ta ken ta come semper practicamente henter e presupuesto pa overtime, no ta hustamente e departamentonan uniforma? Si no por corta nada ey, ta unda anto? Di tur manera, a cay un silencio, ni incomodo pasobra ni e contrincantenan politico a reacciona, y Aruba y gobierno a sigui nan caminda. Contal cu e intencion di para gasto di overtime, loke probablemente a palabra cu Hulanda, a termina den un ridiculez.

Si ta di e forma aki ta bay reforma, anto nada ta bay sucede, a menos cu e presion di pafor, di Hulanda bira asina grandi cu no tin otro manera di haci. Pero, nos politiconan sa masha bon cu Hulanda no kier bin ‘micromanage’ Aruba, pero si ta desea cu cierto cos crucial pa nan ta tuma lugar. Un punto importante ta e mehoracion di compliance di impuesto, un di e lugarnan cu ya varios ciudadano, y empresa, a cuminza sinti e presion. No ta pornada cu CAft tabata mustra gobierno cu nan ta calcula entrada di varios impuesto demasiado abao. Esey lo mehora posicion financiero di gobierno, pero ta laga keto bay e asunto riba mesa, cu no ta tuma medida structural. No pa economiza so, sino pa duna e ciudadano un aparato publico drechi, no loke nos tin te awor, salvo algun excepcion faborable.