Economia ta mehorando, di esey no tin ningun duda. Cifranan di entrada di gobierno ta demostra esey y encuesta di Banco Central ta señala un optimismo nobo bao di empresario. Esey di un banda ta un alivio pa nos tur, pero no mester laga nos cera wowo pa algun aspecto di nos realidad economico y financiero cu ta keda preocupante. Si entrada di gobierno pa 2021, manera presupuesta keda realiza, ainda e gastonan, si no austerisa mas na e banda aki, ta mustra di ta mas di Afl. 750 miyon mas cu loke ta drenta. Pues placa cu lo mester fia pa cera aña. No ta nada straño anto cu CAft ta recomenda corta e subsidionan di salario y ayudo na esnan desemplea y yega na un presupuesto balanza pa 2022. Ya caba ta tende e promer señalnan di den gobierno cu no ta mira esaki como algo realizable y por lo tanto ta bisando nos cu pa 2022 kier mantene un deficit riba presupuesto, cu consecuencia cu mester fia mas…

E conversacion cu Hulanda no ta solamente tocante e apoyo di liquidez, sino tambe tocante e medidanan cu lo mester tuma pa yega na dicho presupuesto balanza. Si ta bisa cu Hulanda ta ‘intransigente’ pa loke ta e 60 miyon florin di austerisacion den AZV, ta mustra caba cu no tin mucho espacio pa yega na un acuerdo, unda gobierno di Aruba lo tin suficiente recurso pa continua su maneho, cu ta uno di purba tene tur hende contento. Algo di comprende for di punto di vista electoral, pero na e momento aki e pregunta clave ta mas bien ta ken tin e curashi pa tuma e medidanan grandi cu mester tuma. Den ultimo eleccion, e actual gabinete a ‘solicita pa e trabao’ y a logra hay’e, asina ta cu nan ta obliga di haci lo necesario, si no…?

E problema di kier tene tur hende contento ta toca tambe e empleado publico. Den e ultimo encuentro cu e sindicatonan, a toca e tema di e aumento automatico (‘periodiek’) den salario di empleado publico. Cu cierto timidez a toca un asunto pa cual pa hopi tempo caba lo mester tabatin un cambio di ley pa elimina esaki. Esey tabata esencia di e critica di CAft recientemente, cu fuera di e medida di 12,6%, no a haci nada pa prepara un restructuracion mas contundente di e sistema atrasa, pa no yam’e retrogado, di evaluacion di empleado publico. Y e asunto di restructuracion di evaluacion di empleado ta un aspecto cu ningun politico kier toca, pasobra den esey ta nan mes ta e obstaculo principal. Existencia di aumento automatico di salario tabata ta algo straño si na mes momento bo kier evalua tur empleado publico riba un base di igualdad, manera mester ta. Pero e aumento automatico a bira e unico ‘derecho’ riba cual e empleado publico tabatin derecho, pasobra e evaluacion a base di prestacion a bira un wega politico, unda esnan mihor ‘conecta’ cu e mandatarionan di e momento so por spera di haya algo. Ta bon conoci cu ‘bevordering’ no ta depende di un departamento di recurso humano cu di forma imparcial ta evalua personal, hunto cu esnan responsable pa maneho di e departamento, sino cu bon succion cu e mando politico ta decisivo pa logra algo. Prepara un ‘FIF-formulier’ hopi biaha tabata algo cu ta haci fuera di conocimento y alcance di e departamentonan mes. No cu den hopi caso e dirigencia di e departamento lo tabatin gana di duna nan banda, pasobra ta esakinan ta e asuntonan cu por tin repercusion politico. Imagina bo cu como hefe bo tin cu duna un evaluacion negativo di un aliado di e mandatario…, cu como empleado publico no ta ni cumpli cu e promer requisito, esta lanta di su cama mainta y bin trabao. Nos ta kere cu di berdad ta e mas reciente ex-ministro di Infrastructura so a yega di topa cu ‘spiritu’ den su ministerio?

En todo caso, un motibo hopi importante pakico no tin avance den restructuracion y mehoracion di trabao y di evaluacion di trabao den gobernacion, ta cu esaki ta diametralmente en contra di e sistema di patronahe riba cual politica, y e gabinete nobo aki no ta ningun excepcion, ta basa. Henter e problema cu tin awor ta cu dificilmente nan por bay conta e Hulandesnan cu ‘no ta por mi no por, ta kier mi no kier’. E refran di tur gobierno ta semper cu bo ta ‘pro cambio, pro innovacion, pro mehoracion’. No ta laga e refran aki cay pa nada, ni cuanto bo sa cu nada di esey ta sucede cu ta menaza e sistema di patronahe.

Pero asina nos a yega na e limite di e sistema aki. Tanten tabatin placa pa gasta na grandi no tabatin problema, aparentemente. Nos a fia te cu no tabata por mas, y como agravante a haya un crisis regala su tras. Ni asina nos no ta mira ningun cambio sustancial ta aparece, a menos cu e Hulandesnan exigi esey. Y e sindicatonan? Ki dia nan ta cuminza defende interes di e empleado publico (casi) anonimo cu si ta cumpli, cu ta mas bien victima di e sistema di patronahe? No laga e derecho di ahustacion automatico ta e motibo pa no bringa pa e derecho fundamental di trato husto y equitativo den evaluacion di trabao. Ta ey e cancer politico ta.