Banco Central di Aruba a publica un rapport di un survey cu a haci pa loke ta trata corupcion den aña 2018. A puntra comunidad di Aruba kico nan pensamento ta pa corupcion na Aruba en general.

Minster Otmar Oduber (POR) a splica tocante e tres punto di corupcion principal cu a percibi den comunidad. Unda cu e prome den mas halto ta caso di otorgamento di permiso di trabou, e otro dos ta otorgamento di permiso na DIMAS y otorgamento di tereno.

Den e rapport, ta mustra e percepcion cu tin den comunidad y pa e motibo aki, a atende cu e forma di survey cu ta ‘mustra e soborno pa haya permiso’. Den e ultimo 12 luna ta compara 3% den henter region, cu ta mustra Aruba ta abou den e lista.

Segun e mandatario, ta importante cu no tin soborno cu ta tuma luga durante e ultimo 12 luna. “Nos como gobierno ta carga responsabilidad pa otorga tereno. Sea ta comercial of vivienda, mester ta hipoteca pa un instancia oficial di pais Aruba.”

Pa dialuna awo, hende cu tin tereno di gobierno erfpacht no por hipoteca esaki a traves di otro persona. Nan mester di instancia financiero, banco, compania di seguro cu hipoteca pa traha nan cas.

Oduber a comenta tocante e casonan di persona of compania cu ta bay notario pa haci un tipo di acuerdo comercial pa pasa notario: “Tur ta tuma luga continuamente, anto esey ta e buraco cu falta pa nos cera. Caminda dialuna awo, un tereno cu bo haya di gobierno, e unico cu por hipoteca mester tin autorisacion di gobierno di instancia financiero inscribi oficial na Banco Central.”

Esey ta medida adicional cu ta pone riba e proceso cu anuncia na mei ultimo. E keho di notario na Aruba ta cu en berdad no ta haci algo ilegal, ‘pero un acto inmoral den caso aki’.

Cu esey, e mandatario ta bisa cu e maneho cu tin actualmente desde mei aña pasa, ta cu tur transaccion cu tabata tumando luga, cu acta cu tabatin na notario y hunto cu management team cu tabata consisti di 3 miembro di directiva di DOW, a percura pa un rapport traha riba proceso di tuma decision robes paden di DIP.

Ora cu a ehecuta e maneho di transparencia, caminda a publica e caminda tur hende na Aruba tin cu cana pa por yega na un tereno, sea vivienda of comercial, segun e mandatario a reuni cu DIP na varios notario di Aruba pa evita cera acuerdo caminda ta hipoteca tereno cu no ta di hende. “Persona cu no traha riba e tereno, e ta wordo hipoteca dia mañan, ora gobierno bisa no ta traha riba e tereno, e ta keda mara riba nan.”

Diferencia cu hende cu ta pasa acta pa tereno na su nomber, cu en berdad ta un tereno di gobierno y ta dura mas di 5 pa 10 aña sin traha riba dje. Awo cu maneho, mester traha riba dje manera hipoteca.

Oduber a bisa cu e manera di antes, cu tabata paga pa haya un tereno di forma ilegal, ta keda na instancia hudicial pa condena esunnan cu a haci e trabou. Segun el a bisa cu DIP a entrega e denuncia pa Ministerio Publico, pa asina mustra prueba di kende a soborna otro y kende tabata ofrece placa. El a bisa cu no ta acusacion falso, pero tin tur informacion. E instancia concerni lo evalua y lo bisa si ta persigui esunnan cu tabata haci e actonan menciona.

Persona mester di e carta di instancia financiero pa asina sa si a base entrada ta cay na remarca pa haya un prestamo, pa asina construi un cas riba tereno cu ta haya di gobierno. Esey ta locual ta pidi, pa presenta e carta den un luna. Pa cumpli cu tur cos logra haya e cas ta dura di 8 pa 12 luna.

Pa un comerciante tambe mester yega na departamento di gobierno pa presenta su plan, pa wak si ta yega na remarca pa haya e tereno. E comerciante ta haya su acta di 12 pa 18 luna maximo, segun Oduber ta splica.