Siman pasa nos por a tende y lesa di e caso di 18 famia cu ta biba pa gran mayoria den condicion cu nos no por y mester tolera den nos comunidad. Tanto famia riba un tereno di huur, cu no mester por tin vivienda ariba, na prome lugar. Despues ta bin e problema di construccion di cos cu ta parce vivienda, manera container. Un bario completo riba su mes, cu di tur manera tabatin su servicionan basico. Awa tabatin, y tin ainda. Ta coriente a bira e problema, cu ademas no por resolve sin mas, pa e estado cu e sistema riba e tereno ta aden. Un situacion sumamente fastioso, pero cu mester contempla cu cierto preocupacion, y cierto relativismo. E ultimo aki pasobra nos no mester laga e noticianan di panico kita nos bista di loke realmente ta e situacion.

Kico ta e caso? Segun nos por a comprende tur e personanan cu ta biba ey, ta trahando o en todo caso tin un entrada. Esey mientras mayoria di nan ta indocumenta, y cu algun lo ta Venezolano cu peticion entrega pa asilo politico. Si esey ta e caso, anto lo mester warda resultado di tratamento regular di nan caso. E otronan cu ta indocumenta, ki status nan tin? Unda nan ta traha, tin peticion entrega pa permiso a traves di nan doño di trabao, o mester conclui cu nan ta pertenece na e miles di persona cu ta traha ‘somewhere’ sin cu nan doño di trabao ta cumpli cu ley? Preguntanan cu mester contesta, di e autoridadnan concerni.

Pero e caso concreto cu a trigger henter e publicidad: a kita coriente pasobra tabatin un situacion intolerabel. E unico manera pa regla esey ta pa pone un instalacion cu ta cumpli cu ley. Sin embargo, esey no ta posibel pasobra e tereno cu nan ta biba ariba no ta permiti vivienda mes… Es decir, lo ta normal pa pone un fin na e viviendanan ilegal aki. Loke ta trece e siguiente problema: unda pa bay cu e hendenan aki? E poconan cu tin un status legal lo por keda, pero e otronan lo mester bay nan pais.

Ta surgi e pregunta naturalmente kico instancianan oficial por haci pa e hendenan aki den nan situacion. Esey ta resulta bastante complica. Na prome luga, manera bisa, e gran mayoria lo no bin na remarca pa bijstand, pasobra nan no ta di nacionalidad Hulandes, loke ta un rekisito pa haya esaki, y ademas nan problema principal no ta cu nan tin problema financiero; nan tur ta traha, toch? Igualmente anto no ta necesario pa considera ‘noodhulp’ pa cual nan lo por a cualifica bao cierto condicion cu no ta aplicabel aki tampoco. Kico si mester sucede anto? E hendenan aki lo mester bay biba na un luga unda nan ta permiti biba. Si nan tur ta traha, poniendo un banda un rato e status di indocumenta di mayoria, nan por haci mescos cu e otro miles di stranhero riba nos isla cu ta biba den un apartamento, cu coriente y awa regla na manera drechi. Si pa un periodo cortico no por resolve esaki, anto lo mester considera duna nan un dak riba nan cabes temporalmente.

Sin embargo, e parti mas interesante y mas grave aki ta cuanto fayo tin den nos sistema di control. Pa cuminsa un Elmar cu mester por a mira un consumo di por lo menos un par di mil KWh pa luna, di un tereno di huur…? Tanten e placa tabata drenta, e no tabata nan problema, obviamente. Pero tin mas. Ta ki control DIP tin riba semehante abuso di tereno cu no ta destina pa explota di e manera aki? A bin trabao acerca pa e autoridadnan hudicial cu aparentemente no ta al tanto di e existencia di e tipo di ‘favela’ modelo Aruba aki, cu tur problema di ilegalidad cu ta montona ey. Aunke nos ta un teritorio chikito, aparentemente e ta grandi suficiente pa sconde mas di e concentracion di hende aki den condicion cu nos no por considera aceptable.

Kico lo mester sucede seguidamente? Lo mester bin un tipo di ‘scan’ di henter nos teritorio, pa detecta tur e tipo di iregularidad aki, y cuminsa actua contra esnan cu di e manera aki ta abusa di hende y di recurso di nos comunidad. E tereno di huur mal usa aki ta propiedad di nos tur y nos ta paga belasting pa nos tin autoridadnan pa vigila y preveni e tipo di situacion aki.

Finalmente, lo ta recomendable pa prensa tambe acerca e tipo di situacion aki cu mas neutralidad. Ta bin resulta cu e unico problema urgente cu tin ta e suministro di coriente, cu no ta un necesidad basico. Esun basico, di awa, ta cubri. Ademas, tur hende tin trabao, legal of no, tur hende tin entrada, cuminda, etc. Loke si e situacion aki ta demostra ta cu tin un escasez grandi y creciente di vivienda di calidad aceptable. Cu 5.000 camber di hotel na caminda y por lo menos 10.000 trahador di exterior den e proximo añanan, ken lo ta percura pa tin suficiente vivienda pa nos no mester tolera e situacionnan aki? Gobierno ta paga 8.000 salario tur luna pero obviamente nan no ta unda nos mester nan.