Manera publica den nos edicion di ayera, tin un escasez grandi di personal clave den sector hotelero. Ta necesario pa bay explora mas profundamente e trasfondo di e problematica den e sector aki. Sin embargo, mester tene cuenta cu e problema aki no ta algo exclusivo di e sector ey so. E ta algo mas general cu ta afecta diferente otro sector. Nos por menciona por ehemplo e problemanan grandi cu ta bay tin den sector manera enseñansa y salubridad publico.

Den esaki nos por referi na e dificultadnan grandi cu tin na Hulanda den e mesun sectornan aki. Den enseñansa Hulandes falta miles di maestro den enseñansa basico, y fuera di esey tambe na nivel di enseñansa secundario, sigur den cierto materia manera matematica. Den sector di salud, no solamente den sector di cuido medico, sino tambe den cuido geriatrico, tanto intramural como den cuido ambulante, ta sinti un falta grandi di personal. Y con e situacion ta cerca nos? No mucho tempo pasa nos ministro di enseñansa a indica nos su preocupacion pa e grupo chikito, ni binti persona, cu a cuminsa cu e aña escolar 2018 – 2019 na nos Instituto Pedagogico (IPA).

Si esey ta asina, y cu e porcentahe cu semper ta keda sin termina e curso completo, nos por bisa cu ey caba no tin ni suficiente hende pa reemplaza esnan cu ta retira como pensionado… Y cu e agravante cu nos no por conta cu Hulanda, cu pa hopi aña caba ta suministra nos e maestro y docentenan cu nos no tin. Y si nan no lo bin mas, o en todo caso no den cantidad suficiente pa cubri nos necesidad, kico ta e alternativa? Nos por pensa riba Surinam por ehemplo, di unda den pasado tambe a bin un bon parti di nos maestro y docentenan? Na e altura aki nos no a haci analisis ainda di con esaki por yuda. Di tur manera, nos ta premira banda di e problema grandi caba di calidad di enseñansa awor tambe e problema di escasez di personal pa haci e trabao.

Den sector di salud tambe lo ta bon pa nos ta prepara. Aki tambe ta dificil di wak den direccion di Hulanda, pasobra nan mes tambe ta sinti falta di personal na varios nivel , tanto den centronan medico como den cuido general specialmente di hende di edad. Den pasado nos por a abastece nos mes cu personal di pafo di Reino, manera di Filipinas, pero e pregunta ta si esey ta awendia un alternativa ainda. Ademas, nos mester tene cuenta cu e hecho cu nos tin un grupo di hende di edad cu ta creciendo rapidamente, y specialmente un grupo di 75 aña of mas. Awor aki caba nos ta mira cu tin un crecemento fuerte di cas di anciano priva cu tabata pa bastante tempo sin un structura di supervision. Ta bon cu desde algun aña tin un ley di supervision di e institucionnan aki, cu porfin ta yega den su fase di implementacion. Esey ta un preocupacion menos, pero e siguiente problema, di haya y mantene suficiente personal cu e preparacion adecua lo bay bira un desafio tambe.

Tur esaki no ta nada nobo. Nos tin practicamente 30 aña ta ‘tap in’ den recurso humano di otro pais pa nos por opera nos economia. Desde e expansion di turismo den ultimo añanan di decada di 80 di siglo pasa, realmente nos no por a run e economia mas sin e aporte di trahador di exterior. Laga nos djis duna un impresion di e ultimo aña (2018): A drenta Aruba 3145 persona, di cual 756 tabata hende naci na Aruba/Antiyas. 514 persona a nace na Hulanda y 1620 no tabatin nacionalidad Hulandes. A bandona Aruba 2.690 hende, di cual 1.320 hende ta naci na Aruba, 602 ta naci na Hulanda y solamente 388 di otro nacionalidad. Kico por ta e conclusion general? Cu tin grupo manera e Hulandesnan cu ta drenta y sali, nan ta traha algun aña aki y despues nan ta bolbe na nan pais. Esey no ta un problema riba su mes, no mas cu den futuro nos lo haya mas problema pa trece e profesionalnan di Hulanda cu nos mester, manera bisa anteriormente.

Mester tuma na cuenta cu esaki no ta e imagen di aña pasa so, sino cu esaki ta e imagen general pa hopi aña caba. Tuma na cuenta cu aki nos no ta papia di e personanan aki ilegalmente, sino di esnan cu ta aki cu estadia legal. Riba su mes no ta un problema pa trece hende di otro pais/nacionalidad pa traha aki, basta nan tin e educacion/training cu ta rekeri aki. E dificultadnan lo ta concentra den e areanan unda mester di personal cu educacion cu necesariamente a haya esey sea aki, sea na otro teritorio Hulandes. Y aki ta unda nos ta premira e retonan mas grandi. Esey ta un preocupacion. E otro ta cu tin un silencio casi absoluto den gobernacion, envez cu ta trece na conocemento di comunidad kico mester bay haci proximamente pa enfrenta e retonan aki. Atende mercado laboral ta hopi mas cu saca un encuesta un biaha pa aña pa establece cifra (momentaneo) di desempleo. No por haci mas?