Ultimamente nos a dedica bastante atencion na e efectonan di inmigracion descontrola na nos pais. Efectonan cu ta tumando lugar awor, pero cu tin nan raiz den maneho, o mejor dicho falta di esaki te awor, y cu lo continua igualmente den futuro. Esaki ta tira un nubia scur riba actuacion gubernamental cu ta caracteriza mas pa anuncio di intencion cu pa presenta berdadero accion. Y ta duna di pensa den ki tipo di futuro nos ta moviendo. Riba diferente tereno nos ta keda topa cierto contradiccion entre intencion y realidad manera e ta actualmente y con e lo por bira den futuro, si nada no ta cambia.

Esaki ta conta na promer lugar pa nos desaroyo soci-economio en general. Nos tur conoce e advertencianan cu Aruba ta haya di tur banda pa no rifa nos suerte solamente cu turismo, sino amplia nos base economico cu otro actividad. Tur esaki por haya un contesta cortico: facil pa bisa y dificil pa logra. Y pa evita cu ta cuminza critica nos pa supuesto pesimismo, esaki no ta pa critica lentitud di ningun instancia na Aruba, aunke esey tambe ta un realidad. Un comparacion cu paisnan den nos region ta siña nos cu loke nos ta pasando aden no ta algo excepcional, mayoria di pais den region ta experimentando mesun problema den nan intento di desaroya den e proximo decadanan, rifando nan suerte cu turismo pasobra: no tin alternativa. E unico diferencia ta cu nan tabatin un base economico diferente cu Aruba, pero mescos cu nos nan a perde e base ey, cu den hopi caso tabata basa mas riba agricultura, tambe pa exportacion, y industria liviano cu tabata duna bastante empleo cu pago modesto. E industria ey den ultimo decadanan a desaparece den direccion di Asia, principalmente China, y e exportacion agricola tambe a keda reduci na un minimo, pa via di competencia continental, unda e paisnan grandi di produccion di producto manera bacoba y sucu a limita exportacion di e productornan chikito den Caribe severamente.

Y nan respuesta pa crea un futuro, por lo visto viable, tabata loke henter e region tabatin como unico solucion viable: turismo. Nos solucion pa motibo di e perdida di industria petrolero cu por mustra como un hazaña unico den vista di esun cu no conoce nos region, ta nada otro cu e ultimo remedio di scapa curpa den henter e region. Y kico nos a haci cune? Nos a converti esey den un aparente exito rotundo, ganando admiracion di hopi otro pais cu tabata intenta e mesun ruta pa exito. Y kico tabata nos propio reaccion den e euforia ey? Ignora grandemente cu nos tabata literalmente biba riba un ‘baranca’ manera nos mes ta yam’e cu orguyo, nengando di acepta e limitacionnan cu un baranca tin pa ta, un baranca. Nos euforia a hiba nos gobernantenan na pensa cu nos por sigui chica e sistema aki te den eternidad. Y kico ta e resultado di esaki? Cu nos por mira cu realmente no tin un vision pa futuro, otro cu continuacion di loke tin awe caba, mas hopi y mas bunita, segun e ilusion colectivo.

Claro cu lo bin e critica cu anterior y actual gabinete a pensa riba alternativa den otro direccion, pero despues di varios aña di mero anuncio no ta mira casi nada ta cristaliza. Esaki no ta pa critica esnan cu ta ambiciona algo den e direccion aki, pero nos por comparti cierto entusiasmo pero no pensamento irealistico. Ningun di e actividadnan proponi ta duna vista riba un futuro cu ta contribui sustancialmente na nos base economico, den sentido di contribui na ingreso den divisa. Ta esey nos mester pa mantene un pais riba pia cu ta importa practicamente tur cos, y pa un poblacion cu ta keda crece… Di otro banda, e oportunidadnan cu tabatin y ainda tin por ehemplo den ‘turismo medico’, un recomendacion haci casi 20 aña pasa pa FIAS, un agencia di IFC/World Bank, no a probecha pasobra nos gobernantenan aparentemente ta kere solamente den organiza algo si nan por controla, envez di crea un cuadro legal pa entidad priva por inverti.

Cu e costonan medico explotando na Merca, unda tratamento medico ta birando impagable pa un porcion considerable di e poblacion, mas y mas hende lo cuminza busca tratamento medico den exterior. Pero, aki tambe nos a laga hopi tempo bay perdi mientras esnan den region cu a mira oportunidad si a actua, caso por ehemplo di Costa Rica y Colombia. Y tur esaki mientras un ampliacion y diversificacion di servicio medico specializa lo a amplia tambe e disponibilidad di e servicionan ey pa e poblacion local. E tristo realidad ta cu nos no tin ni siquiera un discusion drechi riba e asuntonan aki, asina leu e lentitud y desgana di mayoria di politico ta bay.

E mesun analisis nos por contempla pa educacion avanza. Ta previsible cu na Merca den e proximo decada e limitacion di entrada pa studiante di exterior por aumenta posibilidad di brinda facilidad di estudio avanza na Aruba, manera nos conoce caba den estudio medico. Nos por observa awor caba cu Canada ta hayando un avalancha di peticion di studiante stranhero, a raiz di e trato di migrante na Merca actualmente. Ta por lo menos recomendable pa investiga e posibilidadnan aki, unda na nivel mundial actualmente ta busca un cos: stabilidad politico, economico, legal y social. Esey nos por ofrece, ainda. Pero, si nos no ta cuminza atende nos futuro, e vision lo yega dia cu ta laat caba. Bo por keda pega den pasado, pero den presente tambe…