Haciendo un recapitulacion di 2020, presidente di sindicato FTA, Hubert Dirksz a cualifica aña pasa como un ‘aña di crisis.’

Na momento cu na luna di maart ultimo Aruba a wordo conoci cu e virus di Covid-19, y tambe cu e aumento di contagio den nos poblacion, automaticamente a bin cu medidanan pa evita cu e situacion por bira pio. Pero fundamentalmente pa mantene bida y salud di nos hendenan y un medida cu gobierno a tuma den consulta cu e gremionan tabata pa cera frontera.

Pero e medida aki a trece su consecuencia economicamente grandi y na su turno financieramente pa gobierno. Pero tambe pa e clase trahado y dunadonan di trabao, y tur e consecuencia social cu nos comunidad a conoce y cu ainda ta afecta nos pais.

Situacion dificil

Prome cu e pandemia e situacion social na Aruba tabata dificil caba, y ainda e ta sigui dificil. Tambe tabata existi un desempleo rond di un 10% of por ta un tiki menos. Pero unabes cu e crisis di Covid a dal nos pais, tur e trahadonan bao contract cu ta un grupo basta grandi, specialmente esun sub contrata cu tabata traha cu uitzendbureau, nan a wordo manda cas.

El a lamenta cu tabatin hopi compania cu a probecha pa manda hende cas, mientras cu legalmente e trahado cu ta bao un relacion di trabao, no por wordo manda cas. Kiermen si e ta wordo manda cas, nan mester percura pa mantene su pago di salario. Sinembargo tabatin dunadonan di trabao cu a probecha e situacion di e pandemia pa comete e tipo di abuso aki. Te hasta den cierto momento a pidi e trahadonan ey basa riba “no work no pay’ pa asina aplica na e ayudo di FASE otorga pa gobierno pa trece un alivio na e situacion aki.

Nos a mira durante 2020 un cantidad di hende sin entrada of entrada limita, pero tambe un cantidad di compania den situacion dificil. Pero tambe hotelnan bashi cu a haci cu unda FTA tabatin miembro, no solo den sector priva sino gubernamental, nan tabata hopi activo pa salvaguardia nan derechonan. Un 90% di FTA su miembronan ta den sector hotelero (horeca). Un 9% den sector comercio y bancario, y un minimo di nan miembronan ta den aparato gubernamental.

Entendimento laboral

Pa atende loke a surgi laboralmente, FTA a acerca na prome luga na e dunadonan di trabao pa wak con nan por yega na un entendimento cu e meta di carga ‘e dolor aki hunto’ pa nos por sali for di dje.

Nan a logra cu e compania, unda nan tabatin CAO firma pa medio di un protocol, e trahadonan por mantene un 80% di nan salario. E no ta desconoce cu esaki tabatin su impacto pa e trahadonan di e sector di bar y restaurant, ya cu nan entrada ta depende di e porcentahe cobra pa e servicio duna, pero tambe riba e tip. Sinembargo hopi compania di e sector aki a pasa den duro y nan no a logra mantene un pago di 80% di salario sino un 60%. E idea no tabata pa baha den salario, sino den orario di trabao, pero mantene un entrada di 80%, e lider sindical a bisa.

Na cierto momento a yega e subsidio di salario locual a haci cu den aprobacion cu gremio comercial hunto cu esun sindical, nan a bay di acuerdo den structura di dialogo tripartiet social-laboral. Pero esaki cu e condicion cu gobierno di Aruba por yega Hulanda y asina nos pais por haya fiansa na cero interes pa yuda e companianan chikito pa paga e salario di e trahadonan di e sector publico. Pero tambe pa duna e subsidio di salario.

Puntonan di discusion

Tin varios discusion cu ta bin andando. Un di nan ta flexibilisacion di e ley laboral. FTA ta haya cu kisas tin un espacio chikito pa flexibilidad. Pero si nos kier mantene proteccion social y calidad di bida di e trahadonan y nan famia, ya tin leynan laboral suficiente cu ta duna e dunado di trabao espacio. Esta si un trahado no ta funciona bon of si e trahado ta comete erornan, bo por tuma medida riba dje.

Segun presidente di FTA, si tin espacio pa aumenta bo productividad, pero tambe si tin espacio pa dialogo y termina un relacion di trabao ora cu ta necesario, pa kico mester cambia e ley.

Un otro discusion tin di haci cu reduccion di personal den aparato gubernamental. Pa hopi aña ta wordo papia riba e gastonan di gobierno ta demasiado halto y un di e gastonan grandi ta e costo den aparato gubernamental, caminda e gasto mester baha y e mester bira mas eficiente.

E ta kere cu gobierno ta consciente di esaki, pero tambe tur e gobiernonan anterior, ya cu e ta un decision dificil pa tuma. E ta un decision cu hopi biaha e no ta popular. “Pasobra hopi decision di gobierno cu ta afecta e trahado tin efecto riba e voto,” el a bisa.

E aña aki ta uno di eleccion politico locual ta haci cu decision no ta wordo tuma. Pero a yega momento pa decision wordo tuma –segun presidente di FTA- pero e mester sosode den bon manera caminda e calidad di bida di e trahado no ta wordo afecta.

E ta haya cu si e trahadonan di sector publico mester pasa pa sector priva, e ta algo posibel. Pero dialogo mester wordo poni riba con nos ta bay crece economicamente. Pero nos sa cu Aruba tin un costo di bida halto, mientras cu tin trahadonan cu un salario abao y nan poder di compra ta hopi limita. Pero mientras cu nos tin un mentalidad di gasta, y generalmente nos comunidad ta gasta mas di loke nan ta presupuesta, tur esaki mester wordo discuti, ya cu nos por tin un forma di biba diferente, segun presidente di FTA.

Di otro banda, sindicalista Hubert Dirksz ta kere cu e sindicatonan na Aruba mester tin un posicion mas fuerte, pero mas uni tambe den e mesun linea, tanto pa sector publico como esun priva. FTA como un sindicato cu tin mas miembro den sector priva, nan tin compromiso cu e trahadonan aki. Pero tambe nan tin un atencion pa e sector publico, manera a wordo expresa mas ariba, segun e sindicalista.