E tema di labor ta uno cu tin atencion di Gabinete AVP-FUTURO, specialmente teniendo cuenta e scarsedad grandi di empleado cu tin na e momentonan aki na Aruba. Den nan programa di gobernacion gabinete nobo ta elabora con ta bay traha pa mehora e condicionnan laboral na beneficio di trahado, como tambe dunador di trabou y alabes con lo posiblemente atende cu e problematica di escasez di empleado.

Hunto cu sector priva, gobierno kier combati discriminacion den mercado laboral y na trabou. Tambe lo sondea unda cu tin discrepancia den pago igual y diseña un maneho pa elimina desigualdad di pago, y lo motiva dunadornan di trabou pa contribui na un distribucion mas husto di entrada.

Pa Gabinete AVP-FUTURO e crecemento y desaroyo di personal ta central den nan maneho aki. Nan lo percura pa tur dunado di trabou cumpli cu ley laboral y e Landsverordening Algemenepensioen (LAP). Y hunto cu sector priva gobierno lo evalua tambe e necesidad di personal den diferente sector y lo sondea si por legalisa personanan indocumenta cu ya ta traha y biba na Aruba.

Pa gobierno e prioridad lo ta pa crea un maneho di labor (arbeidsmarktbeleid) sosteni pa data y analisis di mercado laboral continuo. Pa logra esaki lo optimalisa y sigui profesionalisa e departamentonan di gobierno cu ta encarga cu maneho laboral. Nan lo haci un analisis profundo di e rol y funcionamento di Departamento di Labor pa determina si e ta cumpli cu e necesidadnan di un maneho laboral eficiente, y lo implementa digitalisacion di e sistema di registracion di companianan y trahado.

Mercado laboral di Aruba ta caracterisa aworaki pa scarsedad di trabao na tur nivel, stagnacion di crecemento structural di salario den nivel y funcionnan mas abou, stagnacion di crecemento den carera (=upward mobility), stagnacion den mehoracion di condicionnan di trabou, falta di cumplimento cu ley laboral manera Ley di Pensioen General, orario di trabou/overtime y den algun sector desigualdad den salario.

Gabinete AVP-FUTURO ta splica cu e solucion pa e problemanan aki no ta entradanan incidental manera “tips”, uso di trahado ilegal of overtime excesivo. Tanto e compensacion husto, como salud fisico, mental y social di tur trahado ta condicion esencial pa stabilidad di operacion di empresanan, calidad di trabou, seguridad di trahado y finalmente crecemento economico.

E scarsedad di trahado so caba lo meter a conduci na mehoracion structural di entrada y condicionnan di trabou di trahado en general. Esaki no a sucede. Pa enfrenta e situacion insostenibel aki den mercado laboral gobierno lo ta traha hunto cu empresa y sindicatonan pa coregi e problemanan existente den forma structural y lo considera diferente instrumento den e maneho di labor den e añanan cu ta bin.

Gabinete AVP-Futuro lo percura pa e maneho laboral ta basa riba analisis y informacion real di mercado laboral y conduci na cambionan structural; lo coregi cualkier forma di desigualdad of discriminacion den pago of condicion di trabou; sea pa motibo di genero of status legal di trahado; cu legislacion nobo y informacion na trahado y doño di trabou riba derecho y responsabilidadnan necesario pa un mercado laboral husto y productivo.

Gobierno lo investiga area y forma cu por mehora condicion di trabou den empresa, structura salarial mas husto y condicionnan secundario, manera cumplimento cu pensioen general, transporte di trahado. Profesionalisacion di calidad di trabou y mehoracion structural di salario lo yuda atrae hobennan Arubiano den exterior. Un punto importante pa gobierno ta pa dicidi riba e puntonan aki den dialogo cu dunado di trabou y representante di trahadonan.

Tambe lo stimula crecemento di trahado den nan carera profesional (“=upward mobility”) door di stimula nan capacitacion cu curso y estudionan avansa atractivo cu efecto directo den nan trabou y den nan entrada. Ademas lo crea un forma di financiamento di e proceso di profesionalisacion di henter mercado laboral entre gobierno, empresa y trahado.

Gobierno lo sondea hunto cu partnernan den mercado laboral e posibilidad pa legalisa trahado cu ta trahando den forma ilegal na e momentonan aki y bou cual condicion lo por haci esaki, pa reduci e problema di scarsedad grandi di trahado.

AHATA ta un di e organisacionnan cu ta di acuerdo pa legalisa personanan indocumenta cu ta trahando. “Nos ta di acuerdo cu ya tin miles di persona na Aruba cu ta indocumenta pero ta aki caba. Kiermen ta mihor pa ta legal, protegi pa ley laboral y contribui na impuesto, AZV y AOV,” CEO di AHATA, Tisa LaSoret a indica anteriormente na Bon Dia Aruba.

Pero el a remarca cu mester ta cauteloso si pa no atrae mas persona pa bin Aruba ilegalmente, y pa logra esaki mester un maneho responsabel pa logra esaki. Desde 2021 ya caba a logra pa gobierno cambia su maneho y personanan indocumenta por haya permiso di trabao mientras cu nan ta na Aruba caba, pero el a indica cu ainda mester mehora e proceso.

“E dunador di trabao ta responsabel pa pidi e permiso. E problema ta cu e proceso ta demasiado poco poco. Ademas, no ta facil pa dunador di trabao cu ta traha legalmente haya candidatonan di trabao cu ta indocumenta. E proceso mester di mihor solucion,” el a remarca.

Pa logra un miho maneho laboral Gabinete AVP-FUTURO lo analisa tambe e posibilidad pa pospone of cancela proyecto grandi cu lo tin un impacto significante riba mercado laboral, tanten cu no por sigura suficiente trahado capacita na tur nivel necesario, sin crea situacionnan di ilegalidad, desigualdad of instabilidad y inseguridad di tur trahado y empresa den economia di Aruba.

Gobierno lo evalua e posicion di uitzendkrachten; lo mehora condicion di trabou pa cuida salud y seguridad di trahadonan (“health and safety”) a traves di introduccion di e ARBO wet; y lo mehora e proceso di conflicto ora tin disputa entre dunador di trabou y trahado y/of representante;

Gabinete AVP-FUTURO lo traha pa optimalisa y sigui profesionalisa e departamentonan di gobierno cu ta encarga cu maneho laboral. Nan lo haci un analisis profundo di e rol y funcionamento di Departamento di Labor pa crea claridad riba e responsabilidad, tarea, autoridad y instrumentonan di e departamentonan concerni den maneho di un mercado laboral husto, profesional y cu ta duna dunador di trabou e seguridad necesario pa opera nan empresa optimalmente y pa e trahado por traha cu trankilidad y satisfaccion; y lo digitalisa e sistema di registracion di compania y trahadonan.