Continuamente nos ta keda confronta cu e contradiccion entre e obligacion gubernamental di practica planificacion y esun di mantene loke tin caba na propiedad publico. Esun cu ta bay un tiki mihor ta planificacion, den e sentido cu regularmente tin algo di celebra den forma di anuncio di loke gobierno tin pensa di bay haci. Riba su mes esey no ta indicacion di planificacion debido ainda, pasobra planificacion solido ta bay acompaña pa splicacion adecua di e metanan cu ta desea di logra y diseño di un plan realistico di ehecucion, cu e financiamento corespondiente sigura. Nos ta leu ainda di mira planificacion unda e aspectonan ta debidamente cubri, pero en todo caso nos por tuma nota di algo andando, aunke ta duna e impresion cu esaki ta mas un show interminable di idea cu ta ser lanza, sin cu na cierto momento ta ‘ateriza’ bahando di e conocido nubia.

Mester bisa si cu tin momento cu nos por scucha otro idea cu ta mustra mas serio. Nos ta bisa cu enfasis ‘mustra’ pero esey lo splica ainda. E idea ta e ‘planbureau’ socio-cultural cu e lider democrata-cristian ta propone como instrumento di gobernacion pa evalua tur plan gubernamental, incluyendo proyeccion di gasto y beneficio cu esaki ta trece cune. E idea no ta nobo pasobra den e añanan di su gobernacion (2009 – 2017) cu financieramente a resulta catastrofal pa nos pais, el a propone algo parecido caba, entre otro den e foro di dialogo social cu su gobierno a mantene pa mas di 4 aña. Ademas e ta basa riba e modelo Hulandes (Sociaal-Cultureel Planbureau) unda e entidad aki tin hopi aña ta funciona, cu en berdad cierto beneficio pa comunidad y pa e debate entre partner social, specificamente pa nan tur tin un idea kico lo ta consecuencia social y cultural di un cierto proposicion. Durante e resto di su gobernacion no a mira mas un concretizacion di e plan aki, cu riba su mes talvez no ta malo, pero e pregunta grandi semper ta: con esaki ta bay funciona dentro di nos sistema gubernamental politiza y enfermizo? Con grandi e probabilidad ta cu ta yega na un instituto independiente, cu profesional di diferente disciplina cientifico cu ta haya respet, no pa nan afiliacion politico y obediencia ciego, sino pa nan reputacion y status proba como cientifico? Nos ta supone cu e tempo ey e propio mandatario ey lo no por a contesta e pregunta clave aki. Tanto aña despues e mesun pregunta ta ainda, y atrobe, esun clave: nos mester di mas entidad di apoyo gubernamental cu lo para bira lugar pa coloca mas famia y amigo den puesto di honor, e conocido ‘hendenan di confianza’ cu desde semper y tambe awendia ta yena tur e asientonan disponible den practicamente tur entidad estatal y semi-estatal? Y pa no keda ningun duda tocante esey: a pesar di ‘anuncio’ (atrobe) di intencion di bon gobernacion, ainda comunidad mester mira e promer documento di por ehemplo ‘good corporate governance’… E realidad di yena tur institucion cu hende di partido no a cambia den ningun sentido ainda.

Sin embargo, a pesar di e critica aki, e aspecto aki, di planifica, ta mustra hopi mihor ainda cu e aspecto di mantenimento di loke tin caba. Gobierno(nan) te awor ta fayando den ehecucion di tur dos, pero den mantenimento e situacion ta hopi mas grave. E motibonan pa esaki pa un parti ta politico di caracter; pa un mandatario ta hopi mas agradable pa bin conta cu e tin un tremendo idea ‘nobo nobo’, cu bin anuncia cu e lo duna bon continuacion na trabao cu a inicia talvez hopi aña pasa, y pa colmo bao di responsabilidad di un contrincante politico… Talvez e genio politico di e mandatario no ta alcanza pa comprende cu hopi di e asuntonan aki no ta toca solamente e pueblo cu eventualmente a vota pa e contrincante, sino cu ta trata di servicio di uso general cu ta beneficia tur ciudadano ora cos bay bon, y ta afecta tur hende ora cos bay malo…

Un bon ehemplo di loke nos a describi aki ta e estado deplorable di e instalacionnan di purificacion di awa sushi, cu a haya bastante atencion durante ultimo tempo, pero cu ta parce leu di un eventual solucion. No pasobra no ta conoci kico mester haci, pero pasobra ta scoge pa un caminda largo, pa crea un entidad pa bay goberna y supervisa e obranan aki, loke por tuma bastante tempo. Y, ora nan ta asina leu, mester busca e famia y amigonan ainda pa pobla e hunta di comisario? Mientras tanto, tempo ta core y cu e aumento di cantidad di camber turistico y mas desaroyo comercial y residencial den e area, cu pa decadas caba ta e area di mayor crecimento, lo unico cu nos por mira ta un lentitud grandi di parti gubernamental, cu ta bay causa problema grandi hustamente den e area turistico aki.

Con por ta cu como gobierno ta celebra y festeha tur luna cu e cifranan positivo di nos turismo, pero ta nenga redondamente di atende e tipo di asunto aki cu e urgenccia necesario, cu por para bira e mayor menaza pa e mesun turismo ey ora e situacion na e planta di purificacion mester bay for di man. De vez en cuando nos sa tende comentario cu nos ta un pais hoben y cu nos gobernantenan tin hopi di siña ainda. Nos por ta di acuerdo cu esey, como hecho; sigur e segundo parti di e frase ey. Pero e no por sirbi como hustificacion…