Gobierno di Aruba ta rabia cu Hulanda, nos por comprende for di corespondencia cu a bay pa Den Haag, y for di un entrevista cu nos ministro encarga cu financia den nos corant di ayera. Hulanda no a honra peticion pa inscribi riba un emision di bono di gobierno di Aruba, pa e mesun interes, of un tiki mas halto, cu Hulanda mes ta haya placa fia riba mercado internacional.

Como pais cu un rating di AAA, e miho cu tin, Hulanda ta haya placa fia pa un interes di entre 1-2% so. Leu di e mas di 6% cu Aruba ta pagando ultimo añanan pa su prestamonan den exterior. Algun prestamo local na florin tabata bao nivel di 5%, pero en general por bisa cu e interes riba prestamo ta casi 4% mas halto cu den caso cu por fia placa via Hulanda.

Awor, Hulanda ta haci esaki pasobra nan ta contra e gobierno aki? Nan ta hacie pa castiga Aruba? O nan ta hacie pasobra nan ta haya cu no ta cumpli cu e condicionnan palabra den e protocol di Diahuebs Santo? E protocol ta bisa cu Hulanda lo evalua un peticion di banda di Aruba pa inscribi riba un emision di bono, a base di criterio maneha den Reino y internacionalmente pa ‘houdbare overheidsfinanciën en terugbetalingscapaciteit’ (financia publico y capacidad di pago sostenibel). Aparentemente aki nos tin un di e puntonan di mayor di divergencia entre gobierno di Aruba y di Hulanda: kico ta financia publico sostenibel?

En general esey ta si structuralmente bo entradanan ta den balans cu bo gastonan. Gobierno di Aruba ta haya cu nan ta cumpli cu esaki pasobra nan a logra baha e deficit presupuestario te na 2% aña pasa. Hulanda, lesa tambe Caft, ta haya cu no por papia di un situacion financiero structuralmente sostenibel, pasobra tin demasiado uzo di entrada incidental cu mester yuda cera buki net na e limite permiti. Esey tabata e caso por ehemplo cu e asina yama ‘kwijtschelding’ di e mas di 60 miyon di debe cu SVb.

Hasta Caft ta kiboca den su reportahe y ta yama e asunto aki un ‘kwijtschelding’, mientras cu e tabata un regalo di gobierno di Aruba na su mes. Esaki pa e simpel motibo cu SVb no tin e potestad legal pa exonera ningun di su debedornan riba su mes. Ta p’esey gobierno a bay parlamento pa laga su trupanan auxiliar di e organo aki vota pa cambia ley y realisa e condonacion di debe aki. Bo por yam’e tambe un ehemplo di  ‘creatief boekhouden’, un arte cu nos ministro di financia sigur ta domina.

Aña 2016 a logra cera buki bon atrobe cu e entradanan incidental di e deal cu Valero y PDVSA/Citgo. Pero no a logra domina e gastonan di personal, cu a baha considerablemente na 2014 cu e deal entre gobierno y sindicato di empleado publico, cu a habri caminda pa reforma fondo di pension APFA. E gastonan di prima di pension a baha, pero e gastonan di salario a keda subi gradualmente. Ta bin acerca cu a palabra cu Hulanda cu e gastonan aki lo a baha cu 5% pa aña, cos cu nunca a sucede.

Nos por mira den e opinion di Conseho Consultativo riba presupuesto 2017 cu gobierno tin proyecta na 2017 pa baha … cuatro cupo di trabao, di 4992 pa 4988 puesto. Anto nos ta papiando aña di eleccion, pues ta cuanto puesto no programa oficialmente lo bin acerca pa acomoda e fielnan di partido?

E pregunta ta anto pakico gobierno di Aruba ta palabra algo, si nan no tin intencion di cumpli. Ta facil pa bisa cu “si, ta Hulanda a impone esey; nos no tabata di acuerdo.” Bunita, pero bo no mester tin curashi so ora bo ta papia cu publico na Aruba, pero bo mester ta ‘tough’ sinta na mesa cu Hulanda. Eynan por ta cu en todo caso parti di e problema ta. Nos a mira mas biaha cu gobierno ta hunga King Kong aki na Aruba, manera den nombramento di gobernador, pero ora nan sinta cu Hulanda, diripiente e tiger feroz a bira un kitten… Cu e actuacion aki por logra gaña esunnan menos bon informa, pero no ta yuda cu un publico cu ta birando dia pa dia mas critico.

E hecho ta keda cu, manera tabata conseho di nos Conseho Consultativo tambe, e miho manera pa scapa placa cu por uza directamente pa baha debe, y por constata cu gobierno no a logra esaki, punto. Esey ta un lastima grandi, pasobra si por a financia e renobacion di debe e aña aki, di Afl. 414 miyon via Hulanda, e por a scapa un suma importante di alrededor di 15 miyon pa aña, cu por a uza pa paga debe cu ta madura.

Pero, kico mester haci awor cu e oportunidad aki a bay perdi? Den aña di eleccion ta dificil pa mehora caha di gobierno cu mas medida, y baha man cu personal tampoco por. Cu e caso di corupcion riba nan cabes, ta interesante pa wak si por saca otro coneu di e sombre.