E tema aki tambe mester vigilancia critico!

Un di e pilarnan di e maneho di gobierno anterior, den palabra, tabata e tema Innovacion. A hasta crea un departamento – in oficial – directamente bao di guia di prome ministro, cu tabata encarga cu trece dilanti idea innovativo, y naturalmente factibel. No por bisa cu no a mira nada di trabao, nos a mira e conexion cu e plataforma di evento TedX, cierto participacion den e intentonan di implementa un maneho sostenibel cu meta di ta completamente liber di combustibel fossiel pa aña 2020, pero no por bisa cu a mira avance grandi den e ocho añanan di gobernacion berde.

Esaki no ta motibo pa descarta tur cos cu tin di haci cu innovacion, y simplemente no sigui cu nada riba e tereno aki. Mira di e banda ey, e escogencia awor pa continua cu esfuersonan riba tereno di innovacion ta di aprecia. Sinembargo, ta necesario siña di pasado reciente, pa realmente por avansa den e direccion corecto. Esaki ta obliga nos analisa kico realmente nos ta desea di logra cu innovacion.

Na prome luga: gobierno ta prome yama pa stimula innovacion? Nos ta kere cu si, pero lo mester distingui unda ta pone esfuerso y recurso. Ta logico cu trata na yega na innovacion en general den nos economia ta beneficia nos tur, tanto gobernacion como sector priva. Pero pa loke ta sector priva, gobierno mester sa ki ora ta limita su propio papel y ta duna sector priva pa nan mes hunga nan papel. Kico nos kier men cu esaki concretamente? Un ehemplo: desde algun aña caba, e compania rival di Setar NV ta trata na trece un di dos cable maritimo na Aruba, loke lo ta un beneficio grandi pa tur cos cu tin di haci cu conectividad digital, loke por haci nos como pais mas atractivo como luga di establecimento di negoshi relaciona cu servicio digital.

Y kico nos ta mira? Tras di cortina henter e lucha na fabor di e compania estatal ta parce di ta dirigi na elimina contrincante y salvaguardia interes di monopolio di e compania, sin tuma na cuenta un bista mas amplio riba importancia di excelencia den conexion y servicio digital. Connefasto e tipo di decision aki por ta, nos por a experimenta algun dia atras, unda e compania no por a ni garantisa su servicio di internet interno. Nos no kier ni imagina e dia cu pa motibo talbes aheno na e compania mes, henter Aruba keda pa tempo mas largo sin acceso na internet. E punto importante cu mester tuma na cuenta ta cu tin biaha interes a corto plaso gubernamental, esta dividendo di un compania estatal pa yuda cera buki di gobierno na fin di aña, mester tuma un segundo puesto compara cu e meta mas amplio pa desaroya un economia cu ta presta tambe aki dies, binti aña.

Cu otro palabra, si innovacion no ta acopla cu e metanan strategico di tanto gobernacion como di bo economia, bo por tene cuanto un evento di gala cu bo kier, trece cuanto un orador ilustr’e di exterior pa bin ilumina nos mentenan supuestamente cera, pero nos no ta logra nada si e entusiasmo di innovacion no ta acopla cu e realismo necesario pa kita e bareranan cu ta obstaculisa un avance real den prestacion di gobernacion, y como consecuencia tambe di prestacion empresarial.

Kico tur esaki ta implica pa un gobernacion cu no solamente a bira mas y mas vulnerabe pa mal maneho y corupcion, pero cu a perde multipel oportunidad pa renoba, na bienestar di su mes y di e ciudadano? Esey no a sucede y no pasobra den gobernacion no tin hende cu ta consciente di e necesidad di innova y cu hasta repetidamente a haci intento pa trece innovacion den operacion gubernamental. Tur caminda den nos comunidad tin hende cu mente innovador, y sigur esaki no ta limita na hende hoben. Ningun categoria di edad tin monopolio riba mente innovativo y mescos cu tur recurso valioso, esaki tambe ta semper algo cu ta haci falta. Motibo pa como comunidad chikito purba utilisa tur recurso cu nos tin. Y si nos limita nos un rato na e innovacion sumamente necesario cu mester tuma luga den e aparato gubernamental, ta di esencial importancia pa trece hunto ideanan innovativo cu potencialmente por haci cambio radical positivo den operacion gubernamental, pero man den man cu e experiencia necesario pa realisa cambio cu ta di berdad un mehoracion, tanto di punto di bista di operacion eficaz como di servicio na publico. Esaki ta absolutamente necesario pasobra sin esaki e innovacionnan no ta yuda cambia structuralmente kico ta robes den gobernacion.

Pa duna un ehemplo cu nos a yega di trece dilanti mas biaha. Sin duda algun dentro di poco nos por mira actuacion di un ombudsman, un institucion cu nos ta mira ta funciona den otro parti di Reino caba. Tin ehemplo bon, unda gobernacion ta acepta critica pa mehora su procede pa cu e ciudadano, pero tin caso tambe cu finalmente e servicio na publico no ta mehora. Atrobe, sin un vigilancia critico for di den comunidad, e intentonan aki di mehora gobernacion lo no duna nan fruto.