Si nos politiconan coopera, anto Aruba tambe por tin un ley cu ta regla ‘good corporate governance’ pa e cantidad di entidad estatal y semi-estatal. Esey, si duna prioridad den e trayecto di legislacion na e propuesta di ley riba cual un comision a traha varios aña. Den nos edicion di ayera a aparece un resumen di e rapport aki.

Pero mester di algo mas: voluntad politico pa tuma e pasonan necesario. Ta parce cu e comision mes tambe tabata consciente di e hecho aki, pasobra den introduccion di nan rapport nan ta constata (na Hulandes): “E introduccion di e cuadro desaroya pa e Comision lo tin implicacion grandi: no solamente pa e entidadnan den e sector publico y semi-publico, sino tambe pa e gabinete mes. Cu introduccion di un cuadro legal lo kibra cu un tradicion; via nombramento di supervisor y miembro di directiva den cual di awor en adelante lo mester tuma como punto di salida puesto vacante, profiel di funcion y requisito di funcion. E Comision repetidamente a haya di tende cu pa Aruba esaki lo ta un desafio.” Aki sigur por bisa cu loke a conta e comision ta basa riba e realidad – politico – den cual nos ta biba y cu implementacion di e reglanan di bon gobernacion pa e entidadnan aki liga na gobernacion di Aruba mester implica un cambio radical den manera di pensa di mayoria di nos politiconan con pa eherce maneho y influencia den e entidadnan menciona, sin ta un estorbo pa nan desaroyo y cumplimento cu nan meta.

Hustamente den e dianan aki tabatin bastante sonido menos positivo tocante cambio di gobierno y e repercusion cu normalmente esey tin pa mayoria di e entidadnan, unda gobernacion di turno tin cierto representacion o derecho di nombra p.e. miembro di directiva o di hunta di comisario. Den cierto caso e nombramento di persona nobo por bay bon, loke por parce en todo caso asina, ora un entidad publica ta ken nan a nombra. Como prensa y como ciudadano nos por lesa o scucha e nombernan y nan trayectoria profesional y pensa: “Ok, en todo caso ta parce hende serio y experimenta.” Esey por ehemplo ta e caso na AAA NV, unda e ministro responsable a caba di publica e miembronan nobo di hunta di comisario cu gobierno a nombra. So far, so good? Si, y no. Si, e personanan nombra ta conoci como persona serio y cu e experiencia necesario. E ‘no’ ta referi na keto bay e falta di e cuadro legal cu ta obliga e mandatario di turno di cana un trayecto legal pa yega na aprobacion independiente di e personanan proponi. E cuadro ey lo bin cu introduccion di e ley proponi y lo haci cu definitivamente ta bin un fin na nombramento di cualkier persona cu ta impresiona mas tanto pa nan cercania politico di e mandatario di turno. Nos no por keda depende di e idea personal di un ministro pa sigura cu e entidad lo ta bon sirbi cu e seleccion di tal persona.

Pero aki caba nos por mira cu nos no mester canta gloria promer cu tempo. E rapport a keda cla na fin di 2023. Nos ta na casi un aña y mey y recientemente nos por a tende disculpa di e anterior promer ministro cu lamentablemente nan no a keda cla cu e propuesta di ley. Kico nos mester pensa awor? Cu esaki tambe lo bira un litania sin fin manera e ley di Ombudsman? E rapport ta menciona cu en todo caso e gabinete anterior a haci un compromiso formal pa implementacion di e codigo pa e entidadnan menciona, pero ora e gabinete no t’ey mas, e firmanan ey ta perde gran parti di nan valor. Ta depende enteramente di e gabinete nobo si nan ta sigui cu diligencia y seriedad cu e proyecto aki, cu no mester depende di ken ta sinta den conseho di ministro; esaki sigur ta cay bao di e denominacion ‘continuidad den gobernacion’. Esey riba su mes no ta duna nos e sensacion cu por laga tur cos tranquilamente den man di gobierno, pasobra banda di e declaracionnan obligatorio di cualkier gobierno, nos por ripara cu tin cierto aspecto, cu e rapport aki no ta trata, unda no tin cumplimento cu bon gobernacion ora ta trata di transparencia pa cu comunidad.

Nos por mira por ehemplo cu tin entidad estatal o semi-estatal cu ta publica un relato anual bunita, unda ta toca e puntonan di mayor exposicion positivo, pero nan cuenta anual, unda un accountant externo ta firma pa e buena marcha financiero y gerencial, esey nos no ta haya pa mira. Esaki ta un punto cu nos no ta topa den e rapport, loke ta di comprende pasobra den esaki ta trata e asuntonan cu ta cay bao di e ley proponi, mientras e cuenta anual ta algo cu ta obligatorio segun normanan di Codigo Civil, pa entre otro sociedad anonimo. Sin embargo, e rapport na varios momento ta referi na e necesidad di “transparencia y responsabilizacion”, pero no ta relaciona e conceptonan aki cu dunamento di cuenta na comunidad. Ta pesey nos si mester trece e asuntonan aki dilanti, pasobra si no, nos ta keda pega cu e secretismo gubernamental, cu ta duna oportunidad pa sconde con realmente cosnan ta andando den un entidad asina. Bo por nombra hende masha bunita segun procedimento den ley, pero si no por mira con estado financiero ta, ta ora bin problema serio Aruba ta haya sa cu tin un proceso negativo pa añas caba. No mester mas Serlimar…