editorial 2_15_1.jpg

E fenomeno di ‘graffiti’ a cuminsa algun tempo atras cu e grito di protesta pa falta di accion di parti di Ministerio Publico den un caso di abuso di menor. E acusado tabata parce di tin proteccion politico cu di un manera of otro cu a haci cu autoridadnan hudicial no tabata haci nan trabao. Di acuerdo of no cu e metodo, cu ta encera realmente daño na propiedad, pero a logra e meta di percura pa husticia haci su trabao. Independiente di e resultado di e caso den corte, unda nos ta spera tambe cu e acusado ta haya un proceso husto, por señala cu hues a considera e caso asina severo cu el a ordena detencion di e acusado te dia di huicio. En todo  caso por conclui awor caba cu esun cu a uza e metodo di pinta (y haci daño na propiedad di otro) no a haci esaki den un caso sin causa o motibo.

Esaki no ta para e debate di kico ta permisibel den un caso asina, unda e camindanan normal di apelacion o protesta ta cera of e persona no sa con pa haya atencion di autoridadnan concerni. Y awor mas cu nunca pasobra e fenomeno di graffiti no a desaparece despues di aresto y enhuiciamento di e acusado, pero ta continua y a hasta cambia di tema. Aparentemente esnan envolvi den esaki a descubri cu por uza e metodo aki pa lanta interes pa otro caso(nan) unda tambe supuestamente autoridadnan hudicial ta faya den cumpli cu nan tarea. E pintornan a trece dilanti e caso di otorgamento di tereno, entre otro na un compania cu ta propiedad di un locutor di radio cu ta apoya actual gobierno. Loke a keda publica na documento ya caba ta suficiente pa eleva e caso aki di e nivel di rumor hiba esaki na esun di indicacion serio di acto castigabel.

E punto no ta tanto cu ta otorga tereno na un compania cu tin como meta pa desaroya proyecto, pero e aspecto di e ministro concerni cu ta pone como condicion pa otorga tereno e contraprestacion di e beneficiado di un ‘donacion social’. Den e caso aki  ta papia di un suma di casi 6000 florin. Pregunta grandi ta cuanto mas di e casonan aki tin, si e ministro a desaroya aki un manera pa genera placa, kico anto ta e posibel conexion entre ministro y e instancia(nan) beneficia cu ta ricibi tal donacion. Nan ta transferi e placa pa un cuenta bancario cu finalmente ta beneficia… ken? Esaki riba su mes caba ta suficiente motibo, na nos parecer, pa inicia un (pre-) investigacion hudicial. E hecho cu ta trata di un persona cu ‘no ta djis un persona no ta haci diferencia, o en todo caso no mester haci diferencia pa e autoridadnan hudicial concerni.

Pero tin otro aspecto pa considera den un caso unda cu autoridadnan hudicial no ta actua cu suficiente diligencia o hasta ta nenga di cuminsa e procesamento hudicial contra esnan concerni. Den un caso asina, e persona cu ta interesado directo, por deposita un keho por escrito cerca Corte Superior di Husticia. E persona interesa por ta tambe un persona legal cu segun su metanan statutario y su actividadnan ta representa un interes cu ta keda afecta pa e decision di no persigui. Den caso cu actividad di buskeda y procesamento no ta tuma luga den un termino rasonabel, ta considera esaki un decision pa no persigui. Tur esaki ta stipula den articulo 15 di nos Codigo di Procesamento Penal (Wetboek van Strafvordering). Lo no straña nos si mayoria di ciudadano no conoce e posibilidad pa apela aki. Esnan cu ta envolvi den e asuntonan aki no ta para cla pa conta e ciudadano ki derecho e tin. Ta solamente ora e ciudadano haci e esfuerso y gasto di bay un abogado e por haya sa kico ta su posibilidadnan pa keha riba actitud, na su parecer, negligente di autoridadnan hudicial.

Practica ta mustra cu ta masha poco biaha persona of instancia ta haci uzo di e posibilidad di hiba e autoridadnan concerni, na prome luga Ministerio Publico, pa duna cuenta dilanti mesa berde pa nan  aparente  decision di no actua. E no ta un garantia pa exito, pero practica ta mustra tambe cu e casonan aki ta haya e debido atencion y trato di banda di Corte di Husticia. Mester bisa cu aki en todo caso e sistema ta funciona.

Pa bolbe na e tema di graffiti, nos ta spera cu no ta necesario cu ciudadano ta haci uzo di e arma aki, cu ta encera comete violacion di ley dañando propiedad di otro. Esun cu nan gara lo mester para pa e consecuencianan. Pero di otro banda ta importante y hasta indispensabel cu nos sistema hudicial ta funciona di tal forma cu un ciudadano por tin e confiansa cu negligencia, y pio ainda negligencia cu un toke politico, no ta bira un practica comun cerca nos autoridadnan hudicial. Ta di spera cu graffiti por keda un arte contemporaneo cu ta duna oportunidad na un persona pa expresa su talento, unda ta permiti.