Scol di ofishi di anochi, OABA, por ta e contesta pa e cantidad di ‘drop outs’ y personanan sin diploma algun. Y nan ta relativamente hopi. Trahadonan na Aruba sin diploma, ni certificado ta nifica cu nan oportunidad pa bay dilanti ta hopi limita.
Carlos Martinus, Director di OABA a bisa cu e meta ta pa por brinda e grupo aki un di dos, di tres, di cuater of hasta mas oportunidad.
Manera ta conoci Avondleergangen a cambia pa OABA,Openbaar Avond Beroeps Onderwijs (Enseñansa Profesional Anochi di Aruba) na 2022. Carlos Martinus a bisa cu ta un reto personal di dje tabata pa e scol di anochi ta mescos cu esun di Corsou. Awor Corsou ta pasando algun reto, pero en todo caso esun na Boneiro si ta cana hopi bon. “Nan ta hopi mas dilanti pasobra nan tin e fondo. Pero Corsou tin e scol di anochi ya pa 45 aña, comparable cu nivel uno te cu cuater. Nan tabatin e avond MTS.”
Locual Martinus a bisa cu e tabata duro pa experiencia e tempo cu aki tambe a cuminsa cu avond MTS y tabatin hopi interes, pero cu segun luna tabata pasa, mita di e studiantenan ta cay afo. “Ta studiantenan cu ta den edad unda nan ta haya pareha, ta haya yiu, problema na trabou, mester gana placa, kier cumpra auto. E ta logico pa e temporada di edad.” E Director ta bisa cu no por huzga pasobra esnan cu si a logra“hopi biaha tabata pasobra nos tabatin mayor cu tabata yuda, nos tabatin net un tiki mas perseverancia cu otro y tambe hopi suerte. Pasobra bida hopi biaha ta suerte.”
Como tal Martinus tabata contento di a organisa un prome encuentro pa e plannan pa cuminza cu programanan MBO na nivel dos te cu cuater. E interes tabata grandi, cu alrededor di 135 hende cu a mustra disponibilidad pa cuminza scol anochi.
Pero “nos no por a tuma ni mita di nan. Nos ta yama nos mes e di dos oportunidad pa enseñansa y nos ta manda hende cas?” Motibo tabata cu un gran cantidad di e personanan interesa no tabatin ningun tipo di diploma, ni certificado. Nan tabatin unicamente scol basico y kizas a bay MAVO, HAVO, pero tabata ‘drop-outs’ sin papel. “Nos mester a bay Minister, pa reevalua y restructura e plannan. Pasobra un gran cantidad no por a cuminza e programanan na nivel dos, cu ta locual ta duna na EPB. Nan mester tin e minimo di diploma.”
Locual a sali afor cu Aruba mester tabatin mester di programa educativo na nivel di asistente. “Casi nan ta birando e grupo mas grandi. Tin asina hopi studiante na Aruba cu no a caba scol. Nan no tin nada. Ademas, tin hopi alumno di EPB cu tampoco a caba. Y nan ta e grupo obhetivo.”
Mas ainda, EPB no kier brinda programanan educativo na nivel uno y ta duna unicamente nivel dos. EPI ta duna nivel tres y cuater. Consecuentemente, na 2024 a cuminza cu scol di anochi na nivel uno. Di otro banda, studiantenan cu no a caba HAVO, por ehempel lo drenta nivel dos of hasta tres, basa riba evaluacion. “Nos no kier stroba ningun hende. Nos kier pa tur bay dilanti,” Martinus a enfatisa. Den e sentido aki, Carlos Martinus ta sinti cu OABA, of scol di ofishi di anochi, no ta competi ni cu EPB ni EPI sino ta complementa e sistemanan aki. Su speranza ta cu henter e trayectoria di enseñansa profesional ta cay bou un sistema. “Si nan sa kico OABA ta haci y nos sa kico nan ta haci, nos ta traha miho cu otro.” Havertong a agrega cu locual scol di ofishi di anochi ta brinda ta un di dos oportunidad. “Si pa un of otro manera bo no ta logra na EPB, y ta bay traha, por acudi aki pa haya un diploma toch.” Martinus a subraya cu e scol ta pa duna mas chens posibel, y como tal ta habri pa tur cu pa un of otro motibo no por a caba nan programa y kier cuminza atrobe.
Hunto Carlos Martinus y Reggie Havertong tin casi 70 aña den enseñansa profesional, cu ta inclui trabou na Hulanda y Aruba. Ambos ta compronde e balor di enseñansa profesional practico y ta mira e importancia pa yega na esnan cu pa un of otro motibo no por a logra ningun diploma escolar. “Locual mi a gusta na Hulanda ta cu cambionan den e sistema di e tipo di enseñansa aki ta, cu e ta bin di ariba. Y si no cumpli, ta corta mesora den e fondonan destina pa e programa. Na Aruba, ta esnan cu ta traha, manera nos, tin cu bin cu cambionan y purba convence autoridadnan.” Segun Havertong, motibo ta cu na Direccion di Enseñansa no tin suficiente conocemento di enseñansa profesional, cu ta nifica cu “nos cu conoce esaki, mester motiva nan, pa tuma e pasonan necesario.
E forma con Martinus ta referi na e studiantenan ta ilustra e sentimentonan cu e tin pa tur cu ta drenta y hasta pa esnan cu pa un of otro motibo no por a sigui. Y hopi biaha, e motibo pa e ultimo no ta falta di dedicacion di e studiantenan sino circunstancianan personal. Pero si tin algo cu mester duna nan speranza ta cu OABA semper tin su portanan habri pa sigui brinda opcion pa studia.
“Nos meta ta pa saca tur e hobennan cu awor ta gana na placa ta yena saco di comestible y otro tipo di trabou asina pa drenta e programanan educativo di OABA. Pasobra asina cu drenta den e programa, lo tin trabou pa e persona. Nos reto grandi si ta cu nan ta cuminza cu sueldo minimo, mientras cu yena saco por genera dos mil florin facil. Mester papia cu e industria como tal, cu si kier hende pa traha, nan mester cuminza paga miho,” Martinus a ilustra.
E trayecto ta reparti di tal forma cu si caba nivel dos, e persona tin e capacidad por ehempel, di ta un monteur diploma. Nivel tres ta nifica cu e persona e ora por guia un hende cu tin nivel dos. “Y nivel cuater ta nifica cu e persona, unabez diploma, por bira un gerente, supervisor, unda e mes lo haci calculacion, preparacion di trabou.”
Havertong a bisa cu e motivacion den e grupo di anochi, pero e no ta sosode sin esfuerso. Asina cu ta ripara cu un ta keda sin atende les un anochi, mesora ta yama nan y puntra kico ta pasando. “Nos kier pa nan sinti cu nan ta importante,” Martinus a agrega. “Nan ta sinti nan mes aprecia,” E team chikito di OABA ta haci e yamadanan pa combersacion personal y asina motiva e studiantenan pa nan no perde animo. “El a traha pasobra nan ta sinti nan mes balora. Hopi ta aki nan pa un motibo.”
E programanan ta tres biaha pa siman, cuater ora di les (45 minuut) pa anochi. Di 6:15 di atardi pa 9:30 di anochi, cu un pause di 15 minuut. Ademas nan ta haya tarea pa haci na cas. “Mayoria ta trabou digital, cu nan mester manda pa nan docente pa controla.” Banda di e componente practico, studiantenan ta haya Hulandes, Ingles y Papiamento. Tambe ta haya e asina yama ‘Loopbaanbegeleiding,’ “cu ta similar na e modulo ‘Persoonlijke Vorming,’” Otro les ta di rekenen, mientras cu ta duna escogencia pa informatica. Algo importante di e lesnan ta teoria di e ofishi, cu ta sostene e practica. “Si nan ta haci electro, nos lo kier pa nan busca trabou den e ramo.”
Bon Dia Aruba tabata presente ora cu Claudia Whitfield, Director di Enseñansa tabata preparando pa hiba un studiante pa su stage. “E studiante ey ta pasa su stage y aki e ta haya teoria di e ofishi cu ta yud’e compronde kico ta rekeri na trabou, den otro palabra conecta teoria cu trabou.” Ta un asistencia cu tur studiante di OABA ta ricibi.



