Henter mundo a wordo paralisa door di e pandemia COVID-19, loke ta causando un regreso timido pa e normal nobo, cu den gran parti ta depende di loke lo por sucede na scolnan, un tema hopi delicado.

Mester mantene scolnan cera, loke ta dificulta e regreso na trabou di e mayornan? Of habri nan aunke algun di e mayornan tin miedo di no haya garantia sanitario? Esunnan cu ta di acuerdo pa e habrimento di scol ta conta cu estudionan den cual e muchanan ta esunnan cu menor chens di contagio. Pero sin logra un convencimento, ta teme cu actividadnan economico lo por prevalece riba e salud di muchanan.

Ora e pandemia tabata golpia un 87% di studiantenan rond di mundo (desde crèche te universidad), nan a keda sin por asisti na scol. Esey a afecta mas di 1.500 miyon hoben y muchanan di 195 pais.

E cifra aki a baha na 1.268 miyon dia 7 di mei pasa. “E decision di haya sa ki ora y con scolnan lo habri ta hopi leu di ta senciyo”, asina a admiti e director general di Unesco, Audrey Azoulay.

“P’esey mester tin un prioridad” pasobra “tin hopi studiante cu ta keda atras pa loke ta trata aprendisahe”, Azoulay a agrega. Desde comienso, Unesco ta preocupa pa e perturbacion masivo cu educacion ta sufri, y ta teme consecuencianan pa e muchanan menos favorecido, cu un ambiente familiar no stabiel y sin medio tecnologico cu ta permiti un enseñansa na distancia.

Esaki tin varios riesgo cu por trece como consecuencianan na largo plaso, aumento di desigualdad, violencia, desempleo y matrimonionan prematuro.

Incluso den sociedadnan cu hopi recurso, e ceramento di scolnan tabatin consecuencianan social, na momento cu e muchanan cu menos recurso a stop di haya su desayuno. Esaki a wordo evita na Finlandia na unda e establecimentonan cera a sigui distribui e cuminda di e studiantenan.

Na China, na unda e pandemia a cuminsa Universidad di Harvard a haci un studio cu a publica na revista Pediatrics y nan ta splica con e pandemia a afecta e muchanan.

E estudio a examina e informacion di 2.143 muchanan infecta di COVID-19 cu a wordo reporta na e centronan di enfermedad di China desde 16 di januari te 8 di februari di aña aki, un cantidad di nan a confirma pa via di un prueba di laboratorio pa coronavirus y otro parti a wordo diagnostica cu otro pruebanan como radiografia.

E miho noticia di e estudio aki tabata cu 90% di e muchanan tabatin un enfermedad ‘asintomatico’ leve of modera, a diferencia di grave of critico. Esey ta nifica cu incluso si e muchanan tabata malo, cu keintura y tosamento, 90% di nan no tabatin problema pa hala rosea, mester di oxigeno of mester drenta den unidad di cuidado intensivo di un hospital. Mientras cu 4,4% a notifica como asintomatico, pa motibo cu un parti chikito so a somete pa un prueba di laboratorio y ta hopi probabel cu e number real di muchanan infecta tabata mayor, un so a muri.

Sinembargo, un parti di e estudio ta e parti mas importante cu hende mester pone atencion: muchanan mas chikito ta core un riesgo mas grandi di haya problema, entre nan muchanan menor di un aña, 10,6% tabatin malesa grave.

Den e luganan di muchanan entre 1 pa 5 aña, e number tabata sigui hopi halto cu un 7,3%, esun di 6 pa 10 aña a disminui pa 4,1% pa esun mas grandi di 11 pa 15 aña tabata di 3%.

No ta algo straño cu muchanan mas chikito, specialmente babynan ta mas vulnerabel, den e mayoria di epidemia como grip, ta e hobennan y hende grandi esun cu ta core e risico mas grandi.

Si gobierno ta considera e habrimento di scol por tuma luga pronto, ta importante pa mayornan tene na cuenta cu ken nan ta bay laga nan yiunan , limita e personanan cu tin contacto cu nan, asina como practica distanciamento social y cu personanan mester mantene aleha di muchanan si ta sinti malo.

Den medida cu por ta posibel, percura mantene muchanan mas chikito den cas y si mayornan ta Sali cu nan mantene su cosnan limpi y limita e contacto cu otro personanan.