Segun medio di noticia internacional BBC, e hefe di derechonan humano di Nacionnan Uni a condena e accion militar Mericano cu a tuma luga contra barconan acusa di carga droga den Caribe, bisando cu e atakenan letal aki ta den violacion di leynan internacional y ta constitui “asesinato extrahudicial.”

Volker Türk ta e Alto Comisario actual di Nacionnan Uni encarga cu Derechonan Humano. El a tuma e cargo aki dia 17 di october den 2022 y a dedica na avansa derechonan humano na nivel universal, notablemente e proteccion internacional di e individuonan cu ta mas vulnerable. Türk tin un doctorado tambe den ley internacional for di University of Vienna y un master den ley for di University of Linz na Austria. Ademas di esaki e tin varios publicacion tocante ley internacional di refugiadonan y leynan internacional di derechonan humano. Esaki ta haci cu ademas di su conocemento y trabao pa cu derechonan humano, e tin tambe un conocemento amplio y experticio den leynan internacional.

Mr. Türk a bisa diabierna cu mas di 60 persona a perde nan bida den accion arma di Merca desde comienso di september. Yamando e accion aki “inaceptable,” el a haci un yamado na Washington pa para esaki inmediatamente y haci investigacionnan cu ta rapido, independiente y transparente.

Presidente Donald Trump a bisa un tempo atras cu e accion arma aki ta necesario pa combati e fluho di droga cu ta drentando Merca, y tin e autoridad legal pa sigui cu e bombardeo di botonan den awanan internacional.

Secretario di Defensa Pete Hegseth a bisa cu e atakenan ta ehecuta contra barconan opera pa gruponan cu ta trafica droga designa como organisacionnan terorista pa Merca, bisando e siman aki cu “e hemisferio occidental no ta un punto sigur mas pa narco-teroristanan cu ta traficando droga na nos costa pa envenena nos Mericanonan.”

Türk, mientras el a reconoce e desafionan di combati trafico di droga, a bisa den un declaracion cu e circunstancianan pa e atakenan mortal “no tin hustificacion den ley internacional.”

“Accion contra e problema serio di trafico ilicito di droga den fronteranan internacional ta – manera for di basta tempo a acorda entre estadonan – un topico di autoridadnan, goberna pa e limitenan cauteloso di forsa letal detaya den ley internacional di derechonan humano.”

Segun el a splica, e uso di forsa letal bao ley ta permiti solamente como un ultimo recurso contra individuonan cu ta “posee un menasa inminente na bida.” El a agrega cu basa riba “informacion sumamente escaso cu autoridadnan Mericano a provee publicamente, ningun di e personanan abordo di e botonan en cuestion tabata aparenta di posee un menasa inminente na e bida di otronan.”

Centre for International Defence Policy, cual ta un di Canada su centro di investigacion mas activo tocante seguridad internacional, a skirbi un rapport publica riba Medium su Contact Report, unda el a detaya e cuadro legal stipula den The Commander’s Handbook on the Law of Land Warfare, unda ta splica cu na momento cu ehercito of organisacionnan di autoridad ehecuta operacionnan, nan accion mester ta conforme ley y segun direccionnan di e departamento di defensa, e forsanan militar Mericano ta rekeri di conduci nan operacionnan den cumplimento estricto cu leynan domestico pero tambe e leynan internacional na tur momento.

Nacionnan Uni tin United Nations Convention n the Law of the Sea (UNCLOS), y un di su principionan fundamental ta cu boto of barconan den awa internacional tin e libertad di nabegacion y ningun estado por validamente somete ningun parti di lama na su soberania. Leynan internacional y domestico ta prohibi e acto arbitrario di kita un hende su bida. E normanan tocante derecho di bida ta aplica na tur accion di e estado, incluyendo operacionnan militar.

Claramente, tin excepcionnan y momentonan unda esaki ta bira necesario, sinembargo pa esaki tambe tin leynan y reglanan. Por ehempel, un hustificacion pa e uso di forsa por ser haya bao artikel 51 di UN Charter, cual ta detaya e derecho di estadonan pa defende nan mes for di un atake arma. Mientras cu trafico di droga ta un atake contra sociedad, no tin un base pa e tipo di actividadnan aki keda eleva na e nivel di “atake arma” y hasta den e caso cu esaki por ser considera un atake, tin un regla specifico unda defensa propio ta permiti solamente medidanan cu ta proporcional na e atake arma y necesario pa responde na esaki, un regla cu ta bon estableci den leynan internacional. Manera a menciona anteriormente, aunke tin poco informacion publico tocante e accionnan arma cu Merca a tuma recientemente, no tin indicacion ni ta aparenta cu e personanan abordo tabata posee un menasa ni tampoco a ehecuta un atake arma cu lo por constitui un excepcion.

Un di e principionan principal di LOAC, cual ta e ley di conflicto arma, ta cu forsananan militar por usa forsa letal contra e oposicion pa logra nan mision; no tin un rekisito pa defensa propio ni tampoco otro hustificacion pa usa forsa contra un enemigo. E caracterisacion actual di e administracion di Merca contra e blanco ta di “terorista” y ta pinta Tren de Aragua como un “organisacion narco-terorista”, esaki ta sugeri un intento di aplica e cuadro di LOAC pa por hustifica su accionnan. Sinembargo, pa LOAC por aplica, mester tin un conflicto arma entre e estadonan (conflicto arma internacional) of entre e estado y gruponan organisa arma (conflicto arma no internacional). E rekisitonan pa considera un situacion un conflicto arma no internacional ta rekeri hostilidadnan continuo y organisa entre e forsanan gubernamental y gruponan arma organisa cu suficiente intensidad y organisacion.

Türk a haci yamado na Merca pa usa metodonan di autoridad incluyendo intercepta boto y detencion di e sospechosonan, y den caso cu ta necesario, trece acusacion formal contra e individualnan. Mayoria atake a tuma luga den awanan internacional manera costa di Sur America y Caribe, aunke atakenan den Pacifico e siman aki a laga por lo menos 18 persona morto segun declaracionnan di Hegseth.

Den Caribe, Merca a desplega tropanan, aeronavenan, barconan y te hasta a ordena e barco di guera mas grandi na mundo – USS Gerald R Ford – bay e area.

E atakenan aki a genera condena y critica den e region y expertonan a cuestiona con legal esaki ta. Miembronan di Congreso tanto Democrata como Republicano tambe a trece dilanti preocupacion y a cuestiona e presidente su autoridad pa ordena esaki.

Segun BBC, e Procurador General di Venezuela a bisa nan cu “no tin duda” cu Trump ta purando di tuma e gobierno Venezolano. El a acusa Merca tambe di tin speransa di tuma control di e pais su recursonan natural, incluyendo reservanan di oro, petroleo y koper.

Merca ta entre e varios nacion cu no ta reconoce Maduro como Venezuela su lider legitimo, mirando cu e ultimo eleccion di 2024 a keda ampliamente descarta como uno cu no tabata husto ni tampoco liber. Conteo di oposicion for di urnanan a demostra cu su candidato a gana e eleccion cu un diferencia grandi.

E declaracionnan di Türk ta haci echo di pensamentonan y preocupacionnan cu tin desde cu e accion militar a cuminsa, ta circula na casi tur nivel y te hasta riba rednan social. Hopi a pone den duda e legalidad di e atakenan aki mirando cu nan ta tuma luga den awa internacional, cu ta cay bao hurisdiccion di otro paisnan. Tambe tumando na cuenta e hecho cu tin pasonan stipula cu mester tuma den caso di sospecha di presencia di narcotraficacion, e validez y legalidad di e atakenan aki ta cuestiona hopi mas ainda.

Esaki ta keda un topico den desaroyo di interes regional, cual su posible impacto y efectonan ta bao monitoreo constante.