Un titular yamativo den Solo di Pueblo a aparece un tempo pasa: “Hulanda ta Mal Mama pero Bon Madrastra.” E autornan ta compara Hulanda su rigides y posicion di austeridad pa nos isla, cu e generosidad Den Haag tin mesora pa Ucrania. Hulanda a caba di manda Kyiv otro €100 miyon.

“Mal mama, bon madrastra.” Kico tin tras di e lenguahe aki? Ta implica cu isla nan ta yiu chikito, y Hulanda t’un mama adulto, y cu isleñonan ta padece jaloersheid pa e ihastra, e yiu adoptivo nobo, cu ta Ucrania. Esaki t’un locura. No por alabes declama un discurso anti-colonial y identifica bo mes manera un yiu infantil neglisha. Ta mustra un falta di imaginacion y boluntad di hende cu ta preferi ripiti e mesun formula y cu no kier busca otro strategia pa desafionan di awendia.

Pa conserva su dushi autonomia, Aruba mester busca vianan alternativo, prome cu semper resolve problema na manera colonial. Mester kibra patronchi. Hulanda ta cambiando: e pais panort a bira mas cansa, menos jong, mas reaccionario y nostalgico pa su pasado imperial y gloria piratesco perdi. Hulanda no t’asina reconocibel mas pa esnan cu a yega di conoc’e manera pais progresista di oportunidad y tolerancia multicultural. Hopi pais Europeo a drenta un epoca conservador den siglo 21: nan elitenan no tin miedo di perde nan reputacion liberal di antaño. Nan herencia di decada 1960 a cay for di moda. Esaki a bira obvio den Hulanda su relacionnan internacional cu otro Europeo: Mark Rutte a haya mala fama na Spaña, ora el a pleita den Parlamento Europeo pa blokia ayudo financiero pa Spaña. Rutte a wordo conoci manera “El Doctor No,” un villano payasesco y cruel den medio di prensa Spaño, ora el a insisti cu Union mester corta hopi mas cu mita dje pakete di asistencia pa Spaña. E mesun patronchi a surgi antes, contra otro pais den sur Europeo unda tabata (pa colmo) un politico laborista di Hulanda, Jeroen Dijselbloem, kende a hunga rol specialmente visibel y agresivo den kibramento di e pais deudor Grecia, durante crisis di 2015. Griegonan, kendenan nunca tabata colonisa den nan historia, or’ey a cuminsa papia di “colonisacion financiero.” Tur esaki mester sirbi manera advertencia cla pa Caribe. Mester busca via alternativo pafo di Den Haag, y alabes tene cuidou pa evita mas compromiso cu herarkia di organismonan neocolonial manera CAFT y COHO.

Iracionalidad

Awo t’un momento pa busca caminda nobo. Un manera obvio, ta subi impuesto riba ingreso di hotel. E mantenemento d’un impuesto asina abao pa industria hotelero den caso di Aruba ta iracional.

Aruba tin bentaha: su poder ta su beyesa y fama. Su lama ta legendario pa bon motibo. Si Aruba lo cobra hotel y cruceronan mas, esey kiermen cu Holiday Inn, Hyatt, Marriot, Riu y otro cadena internacional lo core bay? Impensabel. Niun hotel cu ta cuida su reputacion por considera bandona su presencia na Aruba. Esey lo trece costo dañino pa imagen di cualkier imperio hotelero cu tin sede akinan. Aruba su nomber ta mas reconocibel mundialmente cu hopi otro isla despues cu Yrausquin a promove turismo, y a zorg pa anuncionan pa Aruba Grand Caribbean sali den New York Times pa prome biaha mas cu 45 aña pasa. Un hotel ta depende riba su presencia fisico– den edificio di concreto.

E logica “liberal” cu nos ta sigui ciegamente na Aruba ta asina: si bo subi impuesto, corporacionnan lo cera nan kantoornan na nos pais y nan ta bay otro caminda. P’esey compania manera Apple, cu ta produci software, ta mantene su oficina na Irlanda, unda nan casi no ta paga impuesto. Esnan ta forma parti di un economia “likido” global, y nan por djis core bay otro caminda facilmente unda nan ta haya mayor rentabilidad.

Cu e presencia fisico di edificio pa biahero recreacional, t’un caso otro. Gobierno Arubiano den tempo di crisis tin e poder di redistribui miho e industria na unda asina hopi Arubiano a inverti trabao y esfuerso. Despues di sacrifica parti di Aruba su cultura y beyesa natural pa acomoda un miyon di turista tur aña, mester haya algo back pa asina Hulanda su oficialnan no por humilia e isla yamando su poblacion improductivo of dependiente.

Aruba t’un isla cu cultura maritimo y caracter comerciante, cu awendia no mag di haci comercio legalmente cu Venezuela pasobra mester respeta e deseo di Den Haag di participa den e blokeo. Mester bin algun excepcion di Den Haag pa nos pais autonomo den Reino, si nan ta asina leu mientras nos ta wak Punto Fijo desde Mangel Halto.

Podise tin solucion cu ta afirma Aruba su autonomia, autoestima y relevancia regional. Tin region Venezolano manera Punto Fijo y Cubagua, na unda ta padece secura pa falta d’un planta di desalinacion manera Aruba su WEB. Aruba lo por, en teoria, resolve su conflicto comercial cu Caracas, ofreciendo exportacion di awa fresco bebibel, den un intercambio pa productonan pagabel cu Aruba mester di Venezuela.

Aruba por reorienta pa tene miho relacion nan den futuro cu organizacionnan manera MercoSur y CariCom (Caribbean Community) pa busca con pa baha prijs di producto importa, entre otro meta urgente.

En bes di aplaudi gobierno pa profundisa dependencia riba Hulanda, dicon no ta busca mas relacion mientrastanto cu paisnan den region? Relacionnan cu por ta mas beneficioso mutuamente, en bes di e islanan sigui desbalora nan mes manera “yiu di mama” cu Hulanda cu consecuencia grave pa autoestima isleño.