Si nos por kere e propaganda gubernamental despues di e bishitadi delegacion di Fondo Monetario Internacional (IMF), ta elogio so gobierno a haya. Tabatin elogio, sigur cu si, entre otro pa e reforma di e fondonan di pension, tanto diempleado publico (APFA), como pa esun general (AOV). Y tambe aprecio pa a logra reduci e deficit te na 0,5% di GDP pa e aña aki… si e refineria habri.

Pero IMF ta mira riesgo tambe. Si Aruba logra yega na un surplus otro aña mes, esey lo ta di 0,5% di GDP, cu ta apenas Afl. 25 miyon. Di e manera ey ta bay tarda demasiado prome cu Aruba ta fuera di e zona di peligro, di un debe publico di riba 80% di GDP. Y esey si logra mantene e surplus ey pa hopi aña, loke ta implica cu no por tin contratiempo financiero tampoco. Pa logra yega na ‘tera firme’, lo ta necesario pa aumenta entrada di gobierno, por ehemplo via impuesto indirecto, pa cual nos tin un instrumento caba, cu ta e BBO/BAZV. Y, di otro banda, IMF ta recomenda baha gasto di personal, pa crea espacio pa otro gasto, y pa inverti di presupuesto. Awor gobierno ta inverti solamente fuera di presupuesto, via proyecto PPP, pero a constata caba cu e forma di financia ey a yega na su fin.

Tambe IMF ta recomenda pa pasa e responsabilidad pa AZV completamente pa cuenta di e economia, loke ta implica aumenta sustancialmente e entradanan cu AZV tin, cu ta e prima y e BAZV. Si nos supone cu ta mantene e sistema actual di impuesto indirecto, esey kier meen anto aumenta e BBO y BAZV. Otro alternativa lo tabata pa introduci un sistema nobo, pero no ta parce probabel cu ta bay haci esey a corto plaso. Pero, di ki cifra nos ta papiando si aumenta entrada cu algun porciento di BBO/BAZV? Segun e ultimo datonan disponibel, BBO na 2016 a trece aden practicamente mesun suma cu na 2015, cual ta alrededor di Afl. 93 miyon, a base di1,5%. Cada porciento di BBO ta rindi algo mas di Afl. 60 miyon, cu hunto cu e 25 miyon di surplus lo ta Afl. 85 miyon pa pone un banda. Si nos no tabata conta cu aumento di gasto, manera pago di indexering, manera palabra na 2014 cu sindicato.

Awor e caso di AZV. Na aña 2016, BAZV na 2% lo mester a duna un entrada di Afl. 114 miyon, cu ta bay directamente pa AZV. Pa 2017 ta spera un entrada di Afl. 118 miyon. Na 2017 ainda ta anticipa un contribucion di Afl. 66,4 miyon di banda gubernamental; IMF ta pensa cu e suma ey mester bin di otro fuente. Den e sistema actual, esey por ta BAZV, of e prima di AZV di dunado di trabao y empleado. Pa 2017 ta anticipa cu prima di AZV lo ta un poco menos cu Afl. 240 miyon. En total, AZV mes tin proyecta cu e gastonan total lo crece di Afl. 402 miyon na 2016, pa Afl. 424 miyon na 2017,y te Afl. 448 miyon na 2018.

Un aumento di Afl. 46 miyon den dos aña. Si no aumenta prima di AZV, pero opta pa aumenta BAZV, na 2018 ya caba mester saca Afl. 204 miyon for di e fuente aki, cu lo ta implica un aumento di e porcentahe actual di 2, pa sigur 3,5%. Si aumenta BBO cu 1% so, pa gobierno spaar pa paga debe, ta papiando di un BBO/BAZV cu hunto ta bira 6%! Mirando tur esaki nos dilanti, e pregunta ta, pa tur partido politico, con ta bay atende e situacion aki. E manera mas facil ta pa desmenti cu esaki ta necesario. Ban supone cu nan no ta hacie. Anto gobierno(cualkier gobierno) lo mester aumenta su contribucion na AZV substancialmente tur aña. E contribucion e aña aki ainda ta proyecta na Afl. 66 miyon, pero pa 2018 ta bira caba Afl. 88 miyon. Aki caba e surplus di 25 miyon a casi disparce pa tapa e buraco di 22 miyon aki.

E pregunta clave den henter e asunto aki ta keda, si ta bay tin un crecemento substancial di economia, for di cual gobierno por saca entrada extra sin afecta poder di compra local. Awor tur wowo ta dirigi riba e refineria y kico ta bay tuma luga eynan. Si cos no cana manera gobierno ta pinta, nos ta sigui cu un economia stanca, desde 2016 caba! Aumenta impuesto automaticamente lo implica anto menos placa pa cartera di e ciudadano. Ken ta bay ofrece esey? Mira asina, e probabilidad ta grandi cu ta opta pa pone e conseho aki un banda y no haci nada. Te ora cu yega na e abismo atrobe, y mester corta gasto rigurosamente, por ehemplo riba personal.

Exactamente loke IMF ta recomenda pa haci sin mas, no warda te ora awa pasa hariña. Nos ta bay atrobe den un campaña unda tur hende ta core pa e noticianan menos alentador aki, y ta concentra riba e ‘cosnan bunita cu nos ta bay haci pa pueblo?’