Of esnan cu a papia cu nan a cambia?

Recientemente delegacion di Fondo Monetario Internacional tabata na Aruba, pa nan bishita regular di cada dos aña, pa por duna nan informe tocante desaroyo economico, financiero, social y di otro indole cu tin influencia riba nos desaroyo general. Naturalmente, desaroyo economico y situacion fiscal ta dos di e temanan grandi pa atende. Den e consulta ta logico cu ta papia cu gobierno, tanto cu ministro presidente como cu minstro encarga cu finanzas en todo caso, tambe cu gabinete den su totalidad. Banda di esey ta papia cu diferente departamento, cu entidadnan manera Banco Central, cu ta hospeda e consultanan cu e diferente stakeholdernan, manera gremionan empresarial y sindical, Camara di Comercio, etc.

Basicamente loke ta tuma lugar den e consultanan ey, cu riba nan mes cada un ta confidencial, ta cu IMF su delegacion tin cierto topico cu nan ta desea di puntra e partner particular ey su opinion. Tambe tin espacio amplio pa e organisacion trece su punto di bista dilanti y si nan tin informacion adicional, den forma di un informe, eventualmente cu cifra, esey ta bonbini. Tur esaki pa e delegacion di IMF por tin un bista mas amplio posible di loke ta tumando lugar den nos economia y den nos gobernacion.

E experiencia ta cu e delegacion ta trata tur e informacion cu nan haya di un manera discreto, y esey pa motibonan logico. Bo no por afford como IMF cu un di bo delegadonan ta haci expresion fuerte den un reunion asina, cu despues ta termina den prensa di e pais ey. Pues nan ta hopi cuidadoso den scoge nan palabra y ta spera mescos di esnan cu ken nan ta papia. Y asina nos ta yega na e pregunta ta con esnan cu ta bay den consulta cu IMF, tin di comporta nan mes. E ta un cos, por ehemplo, pa sali for di reunion y vocifera pa prensa kico ta loke bo a trece dilanti cerca IMF. Te ey nos por comprende ainda, aunke ni esey no ta recomendable, pasobra bo no sa si nan ta bay di acuerdo cu bo punto di bista, y cu despues cu e rapport sali, niun caminda bo no ta haya bo punto di bista den e texto… Kier men cu nan no a haye asina bon cu nan a honra bo opinion. Semper ta recomendable pa tene esey pa bo mes, y warda trankilamente loke nan ta bay trece. Ademas, como entidad cu nan ta consulta, probablemente bo opinion tocante tal o cual asunto ta bon conoci den comunidad, sino bo no ta haciendo algo bon den bo comunicacion y publicidad. Pero esey ta pa cada ken evalua pa nan mes.

Pero, loke en todo caso ta totalmente ‘not done’ den e tipo di relacion aki, ta loke nos ta mira e ex-ministro di asunto economico haci, di bay gaba cu e delegacion di IMF a pidi nan, como ex-gobierno, pa asisti e gobierno nobo den su tarea, nos ta supone pa trece orden den e situacion financiero, cu nan a laga atras. Ta increible cu un persona, cu den pasado repetidamente mester a deal cu e delegacion aki, y conoce e reglanan di discrecion y respet mutuo masha bon, pa bay publico cu un peticion cu e delegacion lo a haci. Ta facil pa ventila e tipo di mensahe aki, pasobra di ningun manera por verifica si ta berdad cu esaki a tuma lugar asina. Y claro cu nos ta comprende e afan pa bin bisa e clase di torpeza aki, pasobra como ex-gobierno cu ta drumi ta lembe herida ainda, bo tin gana di tin algo positivo di bisa. Y tin algo positivo di bisa? Sigur cu si, por ehemplo cu IMF ta haya cu ta di aprecia cu e gobierno anterior a maneha cierto asuntonan dificil di bon manera, por ehemplo e problemanan grandi cu tabatin riba tereno di seguro social y seguro medico. Pero esey nan, y tambe e entidadnan di rating cu ta bin nos isla tur aña pa un mesun tipo di consulta, a pone preto riba blanco varios biaha caba. Si e actual gabinete tin pensa pa bay haci cambio den esaki, por ehemplo baha edad di pension atrobe, ta sigur cu nan ta bay haya un conseho negativo cerca IMF, Fitch y Standard & Poor’s. Lo maximo cu lo por haci ta un medida cu ta ‘budget neutral’ manera un areglo flex pa bay cu pension mas tempran o mas laat, cu menos o mas pension, dependiendo di e caso.

Y pa loke ta e opinion cu e ex-ministro no ta comprende con di repente a surgi un deficit asina grandi, mientras cu nan lo a bay laga tur cos na orden, lo siguiente. E informe financiero cu e delegacionnan di diferente partido a haya cerca Gobernador durante e prome bishita despues di eleccion, tabata traha pa departamento di Finanzas, na e momento ey ainda bao responsabilidad di e ministro demisionario. E tres partidonan di e actual coalicion no a inventa e deficit grandi ey. Si acaso IMF a duna un recomendacion pa hiba oposicion constructivo, nan lo no a referi na e manera di actua aki.