Recientemente nos a nota cu segun proyeccion di DEACI Aruba su inflacion pa aña 2025, lo ta 1.9% segun nan modelonan macro-economico. Esaki ta parce mi dudoso, segun mi mesun modelonan di inflacion, incorporando e data di mas recien incluso e subida grandi den Crude Oil riba mercado internacional debi na tension geopolitico, e caida di e US Dollar Index, y e subida di e United Nations Food Index. Segun mi calculacionnan, inflacion lo ta mas cerca di 4% si tur e factornan aki keda mesun cos (y spera no empeora). Como delaster punto mi modelo predictivo di e prijs internacional di Oro ta indica cu esaki lo hisa mas probablemente, confirmando e tendencia inflacionario pronostica.

Nos ta bibando den un tempo unico, den sentido awo cu hermentnan avansa di Inteligencia Artificial y datasets publico, un “citizen scientist”, esta un ciudadano cientifico por traha modelonan cientifico cu antes simplemente no tawata posibel den setting cu no ta un organisacion grandi y sofistica.

Den e contexto aki mi a usa Claude 4.0 Opus pa traha (y backtest extensivamente) un modelo macro-economico di inflacion na Aruba. E factornan mas potente pa inflacion na Aruba, segun mi modelo ta e prijs di Crudo riba mercado internacional, e interes oficial na Estados Unidos di Merca (FED Funds Rate), y e UN Food Price Index.

Usando data publico y habri (cual tur hende tin acceso na dje), nos a update e model cu e data di mas recien, sin haci speculacion si esaki lo empeora of mehora. Simplemente e data cu tin den dia di awe. E conclusion di mi analisis ta cu den e contexto di e data di awe, inflacion na Aruba pa 2025 lo ta mas cerca di 4% compara cu e 1.9% cu DEACI Aruba ta pronostica.

Pa valida esaki, nos a haci un analisis hopi elabora di e prijs internacional di Oro, cu ta un barometer di inflacion internacional y di tension geopolitico. Como cu e ta un unidad cu ta wordo libremente intercambia internacionalmente, e prijs di Oro ta un indicacion hopi mas “neutral” cu por ehempel un departamento di gobierno of banco central local, cu semper ta purba pinta un pintura mas “rooskleurig”, dor di factornan politico local lastimamente. Esaki no ta algo cu ta pasa solamente na Aruba, pero te hasta Banco Central di Hapon (BoJ), den un nota di investment bank Mizuho ta mustra cu nan no por pronostica inflacion precisamente, of si nos kere nan publicacionnan publico. Por ehempel e BoJ, a indica cu inflacion lo ta na 2.2% segun nan pronostico, en realidad inflacion na Hapon ta 3.7%. Dus nos ta wak cu factornan politico tambe ta hunga un rol te hasta na institutonan grandi asina.

Den mi modelo di e prijs di Oro, nos a incorpora 18 Factor, incluso matematico, tecnico y macro-economico pa crea un modelo cu por voorspel e prijs di Oro. Segun e modelo elabora (y backtested) aki, e prijs di Oro mas probablemente lo hisa den plaso inmediato. Confirmando e pintura di un subida internacional di inflacion en/of tension geopolitico.

Aki poco tempo nos lo haya sa si modelonan traha na un camber chikito na Alto Vista cu AI di $20,- pa luna ta pronostica inflacion mas miho cu DEACI Aruba.