Segun conseho CAft riba presupuesto 2022

E reciente conseho di e colegio di supervision financiero CAft riba presupuesto 2022 ta revela entre otro e situacion financiero cu gobierno di Aruba a proyecta pa e proximo añanan. E proyeccion multi-anual aki ta parti di loke gobierno di Hulanda ta desea di mira den cada presupuesto. Mientras cu e presupuesto mes no ta conoci na publico ainda, CAft a publica loke nan a conseha caba, y den cual ta aparece un resumen di e situacion financiero pa e proximo añanan. 

Loke a capta atencion ta e cifra di entrada di impuesto indirecto pa aña 2023, cu pa un parti considerabel lo consisti di entrada di e BTW, e impuesto indirecto cu lo ta na vigor entrante 1 di januari 2023. Den e siguiente tabel, procedente di e conseho di CAft, por observa cu na 2023 ta anticipa un crecemento di 32,8% di impuesto indirecto. Na 2022 ta spera di haya ainda Afl.551 miyon na impuesto indirecto, a base di e actual regimen di BBO, mientras cu pa otro aña ta anticipa cu esaki lo bira Afl. 732 miyon, un aumento di Afl. 181 miyon.

Un aumento asina grandi no lo tin su base den crecemento economico, ya cu economia ta di crece pero na un nivel hopi mas abao. Banco Central di Aruba ta maneha un crecemento economico cu tres scenario – optimista, basico, y pesimista – cu ta duna porcentahe di 17.3 – 12.2 y 6.8%, respectivamente.

Gobierno mes ta mas cauteloso cu proyeccion di crecemento economico, loke ta resulta for di presupuesto 2021 y 2022.  Actualmente gobierno ta tuma como punto di salida pa 2022 un crecemento di GDP nominal di 7,9%. Esey ta duna, a base di e GDP nominal calcula pa 2021 pa gobierno di Afl. 5234 miyon, un GDP pa 2022 di Afl. 5930 miyon, cerca di e GDP nominal di 2019, segun cifra preliminar di CBA.   Den su presupuesto multi-anual di 2021 gobierno a maneha ainda un crecemento cuidadoso di 1% di GDP, tanto pa 2024 como 2025.

Esaki ta laga nos ainda sin un cifra di proyeccion actualiza di GDP pa 2023. E cifranan di CBA ta duna pa 2022 solamente, y ta mustra ademas bastante optimista, compara cu e proyeccion di gobierno mes. Ta di anticipa cu, segun cu economia ta bolbe na su nivel di 2019, e grado di crecemento ta bira menos, loke ta resulta tambe di e pensamento di gobierno mes. Lo ta prudente pa spera un crecemento pa 2023 anto cu no ta mas cu 5%. Esaki tambe pasobra no tin tanto proyecto o iniciativa economico nobo cu ta bay cristaliza den 2023. Esaki ta haci e aumento spectacular di impuesto indirecto mas remarcable ainda, y lo mester ta relaciona cu e altura di e BTW.

Compensacion pa aumento di impuesto indirecto den impuesto directo?

E categorianan grandi di impuesto indirecto ta impuesto di importacion (invoerrechten) y accijns, y e impuesto riba actividad economico, BBO y BAVP. Na introduccion di e BTW lo ta logico cu e BBO ta desaparece. Na e momento aki no ta conoci cu tin algun cambio den e sistema di invoerrechten y accijns, y si esey lo ta e caso, probablemente esey ta den conhunto cu e introduccion di BTW. Por lo tanto ta plausible cu e aumento di impuesto indirecto ta bin, sea di crecemento economico, sea di aumento di e presion di impuesto a traves di introduccion di BTW. Pa ilustra esaki mas acerca, e crecemento di impuesto indirecto na 2022 lo ta solamente 8,2%, segun datonan den conseho di CAft, loke ta cuadra cu e crecemento economico anticipa pa gobierno mes pa 2022, di 7,9%, y manteniendo e regimen actual di impuesto indirecto.

E pregunta ta anto si ta e altura di e BTW ta bay ocasiona e aumento drastico aki di impuesto indirecto, o cu tin otro medida na caminda cu no ta conoci ainda. Den añanan anterior, e introduccion y aumento di BBO a keda acompaña pa reduccion di impuesto directo, pa cual a scoge e tarifa di inkomstenbelasting. For di e mesun datonan menciona aki riba por ripara cu na 2023 no tin un reduccion di inkomstenbelasting contempla, al menos por mira cu e total anticipa di impuesto directo ta keda subi den e proximo añanan. Esaki ta yama e pregunta si tin algun compensacion den tapara pa inkomstenbelasting of no.

Den e mas reciente version di e ‘Uitvoeringsagenda’ di e Landspakket den e capitulo financiero ta menciona si e intencion di “amplia e base di impuesto, cu movecion di impuesto directo pa indirecto y introduccion di e VAT/BTW di 12,5 porciento, conforme cu propuestanan di Fiscal Affairs Department (FAD) di IMF of ABB conforme cu sistema fiscal Hulanda Caribense”. E texto no ta bisa cu e aumento di impuesto indirecto lo haya compensacion di igual nivel den impuesto directo. Por lo tanto lo mester warda pa presupuesto 2022 bira publico pa por haya respuesta riba e asunto aki.