‘Taal en rekenen’ ta keda reto grandi pa alumnonan sigui enseñansa superior

Te ainda Instituto Pedagogico Arubano, IPA ta cay bao di e cuadro legal di enseñansa secundario/avansa y mester di un base legal cu ta cuadra cu su funcion, cu ta pa uno di un instituto cu ta duna enseñansa superior. Unabes tin e cuadro legal aki por discuti e posibilidad pa IPA tuma un papel mas amplio, manera uno di un Universidad.

Asina Director di IPA drs. Marilyn Richardson hunto cu Director ‘Nascholing’ Marisol Croes a bisa despues di nan encuentro cu Formado Evelyn Wever Croes y su delegacion. IPA tabata entre un grupo di instancia cu a reuni cu Formado cu ta den su cinco siman di ronda di combersacion prome cu finalisa formacion di su Gobierno.

Richardson a bisa cu e combersacion tabata uno exitoso, unda a presenta puntonan di atencion, ademas cu bin cu lista di punto y a pone nan den diferente categoria. “Algun di e puntonan tabata cay riba aspecto di ley,e posicion di IPA, maneho di finanzas, maneho di personal,” Richardson a bisa na final di e reunion, agregando cu a dedica hopi tempo durante e reunion na desaroyo den enseñansa di Aruba.

Marisol Croes a splica cu el a papia di e necesidadnan di alumnonan na Aruba. Segun Croes tin hopi interes pa trece cambio den rumbo con kier logra innovacion den enseñansa cu e idea pa pone muchanan na prome luga. “Nos na IPA semper a boga pa esaki. Enseñansa ta algo sagrado pa nos. No ta pasobra nos ta patriotista, pero particularmente pasobra nos sa cu nos pais tin su mesun retonan den nos sociedad. Pa nos muchanan por desaroya 100 porciento mester pone atencion riba dje. Esey ta haci cu un instituto di Aruba pa crea maestro y keda recapacita maestro, no ta un luho sino necesidad.”

Los di e realidad cu IPA mester forma docente nobo, e exigencia di un comunidad manera Aruba y tambe e desaroyo internacional ta duna e instituto e responsabilidad pa sigui traha riba profesionalisacion di docentenan existente, como tal, recapacitacion di maestronan existente ta un di e tareanan crucial di IPA.

E dos ehecutivonan a ilustra esaki cu e desaroyo social na Aruba, unda por detecta mas problema na cas, violencia domestico y e hecho cu ta papia diferente idioma na Aruba y diferente cultura, ta nifica cu “ta imposibel pa sigui duna enseñansa cu ta ‘one size fits all,’” Croes a splica.

‘Taal en rekenen’ ta keda un reto na Aruba

Director General di IPA Marilyn Richardson tambe a splica riba e exigencianan cu mester tin pa drenta IPA y e programanan cu ta ofrece. IPA ta rekeri un evaluacion (toets) pa asina por determina si studiantenan, particularmente esnan cu no tin e diploma di HAVO of un MBO 4 por sigui e programanan cu e instituto ta ofrece. Pero a pesar cu tin interes, e retonan pa drenta t’ey. Y ta e mesun problemanan cu Minister di Enseñansa Demisionario Rudy Lampe a señala durante tratamento di Presupuesto 2021. Luna pasa, e Minister a bisa cu tin hopi problema na Aruba cu ‘taal y rekenen.’ El a ilustra con poco potencial studiante por a drenta un academia PABO online pa motibo di falta di dominio riba idioma Hulandes y hasta ‘rekenen.’

Richardson di IPA tambe a referi na e mesun problema. “Tin hopi persona cu ta aplica pa bira docente, pero tin un problema di por drenta. E ta nifica cu no tur ora esnan interesa ta logra drenta. Su colega Croes a sigui splica cu “nos sa cu tin problema structural den enseñansa. Nos nivel di literatura, nivel di taal y rekenen, no ta tur ora na e nivel cu mester ta. Esey ta un problema cu tin pa añanan. Imagina bo cu e mesun personanan aki ta sigui e trayectoria di enseñansa, ta caba nan scol secundario cu ta haci nan apto pa sigui nan enseñansa superior.” IPA ta ripara mesora cuanto studiante mester di ayudo di remediacion, pa asina yuda nan cu e materianan cu nan no ta domina bon. “Ta e mesun personanan cu a pasa den enseñansa y nos sa cu no tur cos ta 100 porciento bon, ta esnan cu ta aplica na IPA, pues e nivel di entrada pa nos mesun instituto, ademas cu mester haci seleccion na porta pa scoge e miho studiantenan, ta haci cu e grupo pa drenta ta hopi chikito.”

Si no cambia e forma con ta maneha enseñansa na Aruba, lo mira un buraco mas grandi entre enseñansa secundario y enseñansa superior. Ta un problema cu tin diferente motibo. Realidad ta cu cada biaha e lata pa drenta enseñansa superior ta sigui subi mientras cu e habilidad di alumnonan pa domina idioma y ‘rekenen’ ta birando menos fuerte. “Pero, mi no ta tribi di bisa di con tin un buraco entre enseñansa secundario y superior pasobra nos no tin e studio haci ainda pa saca conclusion,” Croes a ilustra.

Mas ainda, tin un desaroyo mundial cu ta mustra cu e profesion di docente ya no ta asina atractivo mas. No tin respet pa e profesion y ta pidi diferente condicion laboral compara cu antes. Y si no por ofrece docentenan un miho condicion laboral, studiantenan ta scoge pa bay otro rumbo, cu ta duna mas opcion. “Claro cu mester haci algo extra y extenso pa atrae e miho di lo miho di nos isla. Locual Enseñansa mester awor aki pa por haci e cambio necesario ta pa e miho di e mihonan dicidi pa bira maestro. Nos mester di maestro fuerte cu berdad no tin e fayo cu nos ta mira den enseñansa regular,” Croes a enfatisa.

Stakeholders

Pa loke ta e tipo di cursonan y programa educativo cu IPA ta duna, esakinan no algo cu ta mara na e instituto so. Marisol Croes a bisa cu no ta IPA so ta dicidi ki programa nobo ta inicia. “Tin plan strategico, necesidadnan cu Direccion y Inspeccion di Enseñansa ta identifica ora cu nan ta bishita scolnan y ta a base di esakinan ta bisa cu ta saca afo kico ta e retonan.” E retonan por ta demasiado docente pa un materia of al contrario, cu tin hopi docente specialisa ta bay baha cu pensioen of ta sali di enseñansa. Na e momento ey ta cuminza cu un programa nobo. “Claro lo ta ‘great’ pa por ta cla pa ofrece tur tipo di programa, pero pa cada uno mester tin un base legal. Ta traha cu placa di pueblo. Gobierno ta subsidia nos.” Como tal, prome cu cuminza cu cualkier programa nobo IPA mester cana un trayectoria pa demostra cu e persona cu ta bay prepara ta bay haya trabao y ta hancra den ley vigente di Aruba. Nos no ta e unico ‘stakeholder’ pa tuma e decision den ki tipo di enseñansa y programa cu tin.”

Ley Enseñansa Superior pa IPA

Director General Richardson a splica cu e solo hecho cu IPA awor ta funcionando bao cuadro di ley di enseñansa avansa “no ta facilita e trabao cu nos mester haci como instituto di Enseñansa Superior. Bao di e aspecto ey a papia cu Formado con e procedura di acreditacion por keda inclui den e cuadro legal cu ta haci cu, aunke cu ta haya evaluacion positivo, ta Gobierno di Aruba ta percura pa e formalisacion di acreditacion di e diferente programanan educativo na Aruba.

E ta nifica cu IPA no solamente por ofrece educacion specialisa na docentenan, pero mester sigura cu e docente despues tin trabao na Aruba unabes cu e completa su estudio. “Esaki ta un procedura cu Direccion di Enseñansa a haci y ta uno cu ta rekeri cu IPA mester describi e proyecto den detaye y presenta un dossier completo y demostra di berdad cu e opleiding nobo ta certifica y acepta na Aruba y cu e persona por drenta mercado laboral. Pues nos mester percura cu e cuadro legal ta cuadra,” Marisol Croes a amplia.

Na e momentonan aki, Universidad di Aruba tin su propio ley, algo cu no ta e caso pa IPA. Unabes cu e ley t’ey, portanan por habri pa mas colaboracion cu IPA, cu di su banda, lo por haya e nivel Universitario tambe. Y ta e colaboracion aki ta esencial pasobra Aruba ta un pais chikito cu un fluho limita di studiante., cu ta nifica cu mester mira forma pa traha mas eficiente y efectivo pa por brinda mas programa.

Maneho y finanzas pa e miho enseñansa

Mientras cu di un banda IPA mester di su propio ley, Gobierno mester percura pa e finanzas pa asina cumpli cu e diferente necesidadnan di Aruba, cu ta inclui e capacitacion y recapacitacion continuo di docentenan. “Si nos tin soñonan grandi pa nos muchanan di Aruba, ta nifica soño grandi pa enseñansa , cu ta nifica traha na e base. Tur cos ta den maneho cu ta inclui e aspecto financiero cu mester ta na ordo.”

Sin e elementonan aki, ta bin inkietud memey di e cuerpo di docente, insiguridad y hende no ta crece si tin sentido di incertidumbre, e ehecutivonan di IPA a mustra. “Si mira cu Gobierno tin plan innovativo pa maestro, unda tin respet pa e funcion y cu e docente tin un funcion crucial y cu esaki ta bon hancra den condicionnan laboral y cuadro legal, esey ta haci’e interesante. E lo bira un di e profesionnan stabiel, sigur si ta keda inverti den e docente pa bida largo, pasobra bida ta crece cambio y mester keda recapacita. Esey ta e hende cu ta buscando pa bira maestro,” ta locual drs. Croes a enfatisa.