Nos mester maneha e asunto di abuso di mucha hopi mihor cu nos ta haciendo actualmente. Esey ta e conclusion cu nos por saca basta tempo caba, pero mirando e ultimo acontecimentonan sigur. Y aki no ta trata solamente di asunto cu gobierno, o autoridadnan hudicial mester atende, sino tambe e papel cu publico y prensa por/mester hunga. Den e edicion aki por haya un relato di un caso lamentable cu a tuma lugar na un institucion di educacion. Tanto victima como e victimario tabata pertenece na e scol aki. Nos no ta bay trata e caso aki, sino mas bien con esaki a bin den publicidad y con a atende e asunto aki.

Esaki ta concerni na prome lugar e victima. Durante e rueda di prensa di e scol ayera, unda e director a hiba palabra, a yama nos atencion cu el a argumenta cu e medio di prensa involucra en berdad a percura pa no publica ni nomber, ni potret, pero cu esey no ta evita cu dentro di poco henter Aruba sa ta ken e victima ta. Esaki tin un efecto desastroso riba e mucha, despues di tur e tormenta cu el a pasa aden desde e sucedido mes. Ningun victima merece esaki; ta p’esey ta asina importante pa no solamente hiba e lema di ‘pone interes di e mucha na prome lugar’ pero tambe cu nos sa ta con ta haci esaki den practica, hustamente pa no perhudica e victima.

Awor, e pregunta ta si por tabatin un otro manera di acerca e caso aki, como prensa. Nos ta kere cu si. Loke a bira conoci na prensa ta cu tabatin un caso – grave – di violacion, cu aparentemente no a resulta den e proceso normal di investigacion y enhuiciamento di esun cu a comete e crimen. Un crimen hopi grave, cu normalmente ta bon pa varios aña di prison como castigo. E impresion tabata anto cu nada tabata ‘move’ y prensa ta haya cu ta nan tarea pa trece claridad den e asunto. Ta corecto pa haci esey? Sigur, pero por a scoge otro angulo pa pidi atencion publico pa e caso.

Si loke e director di e scol a trece dilanti ta berdad, anto ya lo tabatin denuncia di parti di e famia di e victima. Pero asina mes lo tabata mihor pa e scol haci denuncia, djis pa sa sigur cu ta atendiendo e caso. Si tabatin denuncia, ta di supone cu esnan den e proceso hudicial mester haci nan trabao. Kico a pasa eynan? Esey no ta pregunta pa haci na e scol, sino na e autoridadnan hudicial, cu mester por duna un contesta. Ademas, tur e averiguacion aki por a tuma lugar discretamente, sin ningun perhuicio pa e victima. Ta eventualmente despues cu prensa no ta haya e contestanan adecua riba nan preguntanan, anto e ora ta bay publicidad… atrobe manteniendo e caso anonimo.

E caso no mester ta enfoca riba kico a pasa, cu ken el a pasa, ken a hacie, sino mas bien riba pakico no tin proceso hudicial adecua andando? Laga e autoridadnan contesta, laga nan bisa si tin o no tin caso o investigacion penal andando, si di berdad tabatin denuncia haci si of no, pa despues nan duna cuenta tambe si e caso ta bay resulta den corte, of cu ta seponeer e caso pa tal o cual motibo. Pakico lo ta mihor actua asina? Pasobra na prome lugar no ta necesario y hasta indeseable pa perturba e victima un biaha mas, y ademas loke ta importante pa comunidad no ta e detayenan mas sensacionalista, sino e pregunta si ta bay tin debido proceso penal pa castigo e persona cu a viola un di e cosnan mas sagrado den cualkier comunidad, y esey ta e derecho riba integridad corporal, primordialmente di esnan vulnerable cu no por defende nan mes. Y cu no por defende nan mes tampoco contra publicidad indesea, by the way.

Kico ta loke nos mester por siña di e caso aki? Uno, cu aparentemente no tin un protocol adecua ‘in place’ con un institucion manera un scol – obliga pa ley – mester actua. Cu pa cinco siman largo ainda e criminal a keda funciona na e scol ta algo inedito. Y aunke e scol ta bisa cu nan no ta e prome yama pa denuncia, ‘common sense’ ta bisa bo cu por lo menos un persona asina mester a keda supendi te ora esclarece e asunto. E consecuencia di esaki ta grave pasobra nos tin un persona ta cana rond entre nos cu por keda impune, anto pa un delito asina grave.

Nos por conclui cu nos no tin un sistema di proteccion ainda, sigur no n tur nivel, cu e consecuencia cu tur dia algo similar por sucede. Y e ministro encarga cu husticia tabatin razon den su rueda di prensa ayera, bisando cu ora yega momento pa actua cu proceso penal, ya nos ta laat caba… ta prome cu esey nos mester actua, y un di e lugarnan pa actua ta na e scolnan, y no pa cada ken bay organisa segun nan ta haya ta bon. Structura ta necesario!