Un pregunta cu na varios momento hopi di nos a haci pa nan mes, y a vocifera esey cu otronan tambe. Sin embargo, esaki no ta tereno unda nos ta mira tanto avance ta tuma lugar. Bon, laga nos ta mas specifico den esey. Tin cierto avance ta tumando lugar den e reportahe na nivel central den gobernacion, loke ta percura pa observacion positivo di banda di e colegio di supervision financiero, trahando riba e meta cu dentro di par di aña nos por mira un prome cuenta anual di Pais Aruba cu un declaracion aprobatorio di accountant hunto cune.

E mehoracion cu nos lo tin gana di mira sin embargo ta na otro nivel, y esey ta den e variedad di entidad gubernamental y semi-gubernamental cu ta cay net pafo di e control central di gobierno. No cu nada no por bay malo eyden, pero ban pone atencion un rato riba e otro organismonan aki cu ta forma parti di e sector publico. Por ehemplo, e recien caso di posible malversacion na laboratorio di Hospital. Esaki, pa mayor claridad, ta un fundacion cu ta comparti directiva cu e otro fundacionnan di Bloedbank y Hospital. Por lo tanto e mesun personanan cu ta responsable pa maneho di Hospital ta responsable tambe pa loke ta sucediendo den e laboratorio.

Kico anto ta e cosnan cu nos ta observa, sin cu nos conoce e detayenan interno, pero tin cierto dato disponible pasobra AZV, y nos ta keda bisa esey, ta un di e poco instancianan den sector publico cu ta publica cifra financiero y maneho anual extensamente. Elogio por ta exagera, pero constata cu nan ta haci nan trabao, ta na su lugar. For di nos investigacion preliminar nos por a constata cu di un aña pa otro, di 2017 pa 2018, laboratorio di Hospital a gasta bastante mas placa. A aumenta presupuesto pa 2018 cu Afl. 1,9 miyon di laboratorio di Hospital, pero esey no a resulta suficiente. Ta constata cu den e recuento final pa 2017 pa FSLMA cu tin un ‘tegenvaller di Afl. 1,1 miyon cual a keda incorpora den aña 2018. Ta constata den e relato di AZV e ‘tegenvaller’ aki ta debi na retraso den reportahe di FSLMA. Esaki ta splica caba Afl. 3 miyon di e aumento di Afl. 5 miyon total cu AZV ta administra, unda e gastonan general pa laboratorio a bay di Afl. 21,5 miyon na 2017 te na Afl. 26,5 miyon na 2018. E aumento di gasto pa laboratorio en general naturalmente no ta trata e gastonan extra di laboratorio di hospital so, sino di tur laboratorio cu AZV ta paga pa nan servicio. Banda di esey AZV ta constata cu varios laboratorio no a alcansa e cuota di produccion, cu tabata poni pa 2018, y cu e tarifanan no a cambia. Pues e aumento di gasto no ta bin di e banda ey.

Kico nos por constata aki? Cu tin algun pregunta clave pa haci aki. Por ehemplo: e PAP-testnan tabata presupuesta na 2018 y tabata parti di e aumento di gasto contempla pa 2018? Ademas, a bolbe presupuesta esaki pa 2019, ya cu e ‘proyecto’ na Hulanda a sigui core den e aña aki? Lo mester tabatin un splicacion pa e aumento di casi dos miyon pa FSLMA, pa por aproba esaki. Cu un aumento asina drastico di un aña pa otro den laboratorio, cu pa mayor parti tabata tumando lugar na laboratorio di FSLMA, anto no tabatin cuestionamento di esaki? Mas ainda, pasobra den relato 2017 por constata ainda un situacion faborable, segun relato anual 2917 di AZV, unda a base tambe di e proceso di independisacion di landslaboratorium (FSLMA) e gastonan pa AZV a baha cu Afl. 1,3 miyon compara cu presupuesto 2017. Bon noticia, te na e momento ey anto. Despues a bin… bon, ban warda e resultado di e investigacion den e asunto di PAP-test. Ta keda un pregunta actual si: e testnan cu actualmente ta tuma lugar, unda nan ta bay pa analisis? Hulanda ainda… of a cuminsa maneha nan na Aruba mes? E directiva colectivo di Hospital y FSLMA no mester di warda te ora e investigacion caba pa contesta e pregunta ey. Nan por duna e contesta ey awe mes.

Kico nos ta boga cu e comentario aki? Cu mester bin un cuadro hopi mas fuerte di control riba e tipo di organisacion aki, cu ta financia cu placa publico. Nos ta bay di un incidente pa otro, cu lamento posterior di tur banda, pero kico realmente ta drecha den esaki? Djis pa duna un ehemplo, no pa prome biaha y tampoco e ultimo: Centrale Accountantsdienst te algun tempo pasa, nos no sa si cos a drecha pa nan, tabatin 6 colaborador. Dos decada pasa, si nos cifranan ta corecto, nan tabatin tres biaha e cantidad ey por lo menos. Awor, con como gobierno serio, integro, transparente, y henter e litania di palabra bunita den e contexto aki, bo por tolera semehante situacion pesimo di control? Realmente no ta na su lugar pa yama esaki control adecua. Pa colmo, tin hende cu e pudor pa culpa Hulanda di e situacion cu nos ta aden. Ki dia nos ta cuminsa realisa cu e lugar aki ta drecha dia nos cuminsa exigi esey?