Despues di casi un aña den e turbulencia di e crisis ocasiona pa Covid-19, nos por constata cu a pensa y discuti bastante riba kico ta spera nos den e proximo añanan, te ki nivel nos por recupera nos economia y con pa enfrenta e situacion social cu esaki ta bay trece cune. Nos perspectiva en general ta cu nos situacion financiero lo ta mara na un programa estricto di vigilancia Hulandes, loke mester garantisa, en todo caso den e proximo 7 añanan, pa nos bolbe na tera firme, for di cual nos por cuminza hala rosea mas tranquil.

Ta sigur cu simplemente lo no tin placa pa tur loke nos por desea, ni pa e ciudadano, ni pa esnan cu ta goberna nos pais. Mientras nos por ta purba imagina kico esaki por significa pa nos personalmente, nos no a tende tanto di kico esaki ta bay implica pa e metanan general di desaroyo sostenible, pa cual nos ta orienta riba aña 2030, como promer punto di medicion.

Naturalmente tin un cierto orientacion den e plan cu gobierno a presenta (Masterplan ‘Repositioning Our Sails’) pa duna guia na e reformanan cu ta considera necesario, pa nos pais desaroya den e rumbo desea. Esey ta bon y den cierto caso y sentido e metanan formula ey por coincidi cu e metanan general internacional, cu ta duna e cuadro general pa tur pais cu ta desea di sigui e rumbo aki. Sin embargo, ya cu e plan di recuperacion lo bay cubri casi tur e periodo desde awe te na 2030, lo ta obvio cu logra e metanan general ta mara na e restriccion financiero cu e situacion, principalmente gubernamental, ta duna pa esaki. Y ta importante pa realisa esaki, pasobra e situacion no ta bay cambia y e deseo di pidi pa pone e sacrificionan ‘cerca mi bisiña’ no ta yuda. Kico nos kier bisa cu esaki? Nos ta ripara den hopi discusion na e momento aki cu hende ta pensa cu por tin sacrificio, ‘pero pakico ta ami mester carga esaki?’ Nos ta mira esaki bon den e discusion tocante e austerisacion cu ta tumando lugar den AZV. Claro cu esaki ta afecta e nivel y calidad di cuido medico na nos pais, y e calidad den varios aspecto no tabata di gaba, nos sa esey. Sin embargo, recuri na e nivel absurdo di critica Hulanda pa esaki, sin reconoce cu ta Aruba a bay di acuerdo cu esaki, no ta yuda trece claridad den e asunto. Si cuido medico tabata asina sagrado pa nos, anto nos gobierno mester a propone corta gasto na otro lugar, pero nan no a haci esey… E motibo pakico no a propone esaki tabata, sea pasobra nan tabata di acuerdo cu por a corta ey, o nan tabata pensa cu otro caminda lo tabata peor, por ehemplo den salario di empleado publico. Di cualkier manera, hasta si gobierno scucha pacientemente tur nos critica y deseonan, finalmente nan mester tuma decision impopular cu necesariamente lo toca interes di cierto hende den comunidad. Y no esey so, pero lo mester trata di maneha cautelosamente cu e poco recursonan cu tin.

Aki ta unda e metanan di desaroyo sostenible por yuda. Si nos ta realisa cu nos no por paga di ningun manera tur cos cu nos curazon ta desea awor, anto ta bira obligatorio pa nos pensa ‘kico si y kico no’. Esey no ta conta solamente pa salud publico, sino pa tur tema. Y ora nos ta realisa cu no por afford tur cos den e decada aki, nos por cuminza diseña e ruta pa mihor, kico ta haci den e proximo 10 aña, y kico lo keda pa despues, si nos ta den un situacion mas favorable na e otro banda di 2030. Y, importante, nos mester tuma como punto di salida ‘interes general’. Esey ta parce facil pero e no ta. Cualkier politico por declara su proyecto ‘di interes general’ mientras e meta inmediato por ta pa enriquece un o mas persona di su circulo particular. Nos mester ta semper na alerta pa e tipo di engaño aki. Pero poniendo e tipo di caso ey un banda, tin caso tambe unda den comunidad tin interes contradictorio cu tur por ta parti di interes general. Ta importante pa por maneha esakinan, loke ta exigi sabiduria y un uso sensato di e medionan limita cu nos tin. Pa keda cu e ehemplo di salud publico cu nos a usa caba, ta sumamente importante pa sa kico ta bay haci, y kico no, cu e poco placa cu nos tin, envez di perde ruta den un discusion interminable unda tur hende ta exigi pa ‘bay busca e placa cerca mi bisiña’. Por ehemplo, nos mester scoge e tratamento medico cu ta pagable y factible pa tin den cas aki, y kico ta bay exterior. Y kico ta e forma pa organisa nos cuido medico di promer linea, unda tin tanto señal di escasez di medico, pero tambe cantidad di hende cu ta haci uso exagera di servicio medico, pa falta di informacion riba e tereno ey. Scoge aki kico ta e accion cu ta sostenible, pagable, y ta significa un mehoracion, esey nos mester busca. Cu o sin Covid, e debate mester yega na e nivel aki. Esey yama planificacion.