This photo made available by NASA on Tuesday, April 23, 2019 shows the InSight lander's domed wind and thermal shield which covers a seismometer on the 110th Martian day, or sol, of the mission. On Tuesday, the space agency announced the instrument picked up a gentle rumble, believed to be the first marsquake ever detected. (NASA/JPL-Caltech via AP)

E Lander InSight di NASA a registra un temblor leve na Mars, cual ta pensa di ta e prome ‘marsquake’ detecta den historia.

E monitor di temblor di InSight a registra y midi e señal debil dia 6 di april ultimo, y cientificonan a anuncia e hallazgo diamars.

Mientras e temblor ta zona como biento suave, cientificonan ta kere cu el a bin for di paden di e planeta cora. Philippe Lognonne, di Paris Institute of Earth Physics, kende ta a cargo di e experimento, a bisa cu ta emocionante pa finalmente tin prueba cu Mars ta activo sismicamente. Mars no ta mesun activo geologicamente cu Tera, y manera nos luna, no tin plachi tectonico.

“Nos a warda lunanan largo pa un señal asina”, Lognonne a bisa den un declaracion.

Cientifico lider di InSight, Bruce Banerdt di e Laboratorio di Propulsion di Jet di NASA na Pasadena, California, a bisa cu esaki ta continua e trabou cientifico cuminsa pa e caminantenan lunar di mision Apollo casi mita di un siglo atras. E astronautanan a laga atras sismometronan cu a midi miles di temblor lunar.

Tocante Mars, ‘nos ta colectando zonido di background te awo, pero e prome evento aki oficialmente ta lansa un campo nobo: sismologia Marsiano!” Banerdt a bisa.

Investigadonan ainda ta analisando e data, como tambe tres otro señal sismico mas debil ainda, detecta desde mediado di maart. Door di analisa e ‘marsquakes’, cientificonan ta spera di siña mas tocante con planeta rocoso a wordo forma.

E sismometro Frances a wordo poni directamente riba superficie Marsiano na december, algun siman despues cu e astronave a aterisa.

E otro experimento principal di InSight no ta bayendo mesun bon. E instrumento di bora Aleman – conoci como e mole – a logra penetra apenas 50cm di Mars, hopi menos cu su meta di midi e temperatura interno di e planeta. Ingenieronan ainda ta purbando di haya sa pakico, y con e aparato a keda pega.