Arbo deskundige, Flora Petronilia a duna un splicacion mas amplio tocante e ley, tocante e dialogo tripatrite social laboral y pa ken e ley aki ta conta den e area di trabou.

Flora Petronilia, beleidsmedewerker y representante di DTSL (dialogo tripartite social laboral) ta un Arbo deskundige. El a duna di conoce tocante e cambio cu trahado den sector priva lo conoce y e beneficio pa traha.

E ley ta pa ambos sea e dunado di trabou y pa henter pais Aruba. E trahado lo haya mas participacion den compania, den e sentido cu mester haci inventarisacion den organisacion di e empresa, unda cu ambos partido lo sinta riba mesa.

Tambe e parti sindical, nan tin cu reconoce den instancia den e compania cua ta riesgo y evaluacion. “Antes bo tabata wak den e ley cu no tin participacion di trahado. Den e maneho, e trahado tin parti den organisacion pa sinta hunto cu dunado di trabou.”

Esey ta pone cu e trahado sa mas di su trabou, e por sa unda e peliger ta. E trahado tambe por conseha su hefe si tin algun necesidad den area di trabou, ‘e ta wordo reconoci den ring’. Sinembargo, e dunado di trabou por duna regla cu e trahado tin cu cumpli, manera e punto di ‘bisti safety shoes’, pues tin punto di siguridad cu ta atende.

Nan kier yega cu e ley caminda tin discusion na trabou y por yega na responsabilidad di ambos partido. E guia cu lo duna na mesa, e ley ta pa trahado, hefe, sindicato, representante cu ta pone nan punto dilanti pa drecha situacion.

Si tin algun peliger cu ta tuma luga, e trahado of hefe por stop nan trabou y duna aviso. Pa e motibo aki ta sinta cu trahado y dunado di trabou. “Tin yen di ley, pero no ta bisa con lo sinta na mesa. E ta conta pa gobierno, ambtenaar, priva of publico. Midi pafo y paden, stress psicologico, problema social, situacion laboral. Mester duna atencion na cualkier problema.”

Den area di trabou mester guia pa e dunado di trabou por wak con su trahado por ehecuta su tareanan. Paden di e ring e ta wak mas facil pa e trahado den e parti psicologico, entre otro, ‘no ta castiga trahado’.

Tambe a duna ehempel den caso cu un persona no por ehecuta su trabou mas, anto e persona no por haci mucho. Petronilia a duna ehempel cu na Utilities algo a pasa similar, caminda e dunado di trabou a keda cu su trahado, cu guia y trabou, te ora cu e persona a bay cu pensioen.

Petronilia a bisa cu a haci congreso. E ta bisa cu si kier habri un mercado di compania internacional cu lo bin stabilisa na Aruba, mester por tin un ley di labor. ILO ta atende cune, lo pone inspeccion pa luga, pa nan tin data di siguridad, informacion pa duna e sector dato. Nan mester sa cua compania, cua sector, cua parti di trabou ta ehecuta accidente na pia di trabou mas halto. Den e area ey lo duna mas atencion y enfasis, pa nan sa cua ta e plan di maneho ‘unda lo identifica e peliger mas grandi pa pone atencion eynan’.

E ley di tambe lo conta pa part-timer y pa esunnan cu a traha full tempo. Freelancers, pa boluntario ‘e ta conta pa tur hende cu ta traha’. Tambe pa esunnan cu ta indocumenta. Petronilia ta bisa cu tin respet pa por compronde e situacion di ilegalidad, pero den ILO por haya inspeccion pa controla hefe cu ta tuma un inmigrante cu no tin status legal na Aruba pa traha, pa controla toch cu ta cumpli cu medida di siguridad.

Nan por constata cu tin trahado sin documento, tin departamento cu sa kico tin cu haci cu dunado di trabou. E ta un pregunta cu a bin dilanti na congreso y nan sa caba ki regla y norma e proceso ta pidi. “No ta pasobra bo tin inmigrante indocumenta pa traha, ta bay pone baha un dak sin duna e trahado proteccion. No por pone kita asbest sin cu e persona tin siguridad.”

E ta enfatisa cu asina un persona subi un luga di trabou, ta keda na responsabilidad di hefe pa cumpli cu derecho di e trahado. E ley no ta duna excepcion. Sea e persona ta legal of indocumenta, e ley ta conta pa tur hende mescos.

Ta educando hefe y trahado riba e asuntonan aki, y pa e motibo aki tin un team cu lo haci e trabou di inspeccion. Pa e parti aki, Petroniolia ta bisa cu minister di Labor tin e vision y enfasis riba dje. E ta bisa cu cualkier trahado mester tin proteccion.

Petronilia ta bisa cu e ta un ley integral nacional, caminda tur otro ministerio ta bay hunto pa participa den esaki. “Nos ta un isla, nos lo uza e mesun structura di 3 yabi, cu ta gobierno, representante sindicato y comercio.”