Nos ta haya e impresion cu pa di tantisimo biaha nos gobernantenan ta mas experimenta riba nan tereno cu e mandatarionan Hulandes cu ta sinta na e otro banda, cu cada tanto aña ta cambia di persona responsable y aparentemente ta cuminza full di nobo cu acumula experiencia con pa deal cu e politiconan di e islanan aki. Manera nos por a tuma nota den prensa, tin tardanza atrobe den e proceso pa e gobiernonan di e islanan yega na formula un conseho riba e propuesta pa e ley di COHO, manera gobierno Hulandes a propone, pues e proceso no por sigui. Esey no mester ta algo straño pa nos, pasobra desde e promer momento tur tres gobierno – di e islanan – a laga sa di no kier ta mara na supervision financiero ni di reforma. Nan a haya nan obliga a traves di e situacion di crisis na 2020 pa bay di acuerdo cu e plannan, pero ‘cu cuchiu na garganta’.

Awor aki lo tin un respuesta di e islanan te na tres aña completo despues di inicio di e crisis di Covid, algo cu por a anticipa. Pero, si e resto di e caminda cu mester cana ainda, despues di pasa e ley ey, tambe ta bay di e manera aki, con probable ta cu lo tin un forma di traha sincero, unda berdaderamente ta pone e recursonan na unda nan ta mas necesario, no politicamente, sino mas beneficioso pa e comunidad en general? Con grandi e probabilidad ta cu no ta bay logra yega na e ley di COHO, pasobra no por yega na e consenso necesario pa pasa esaki? E problema ta keda cu un ley di consenso ta un tipo di especie peculiar, unda esun cu mester bay cay bao di e supervision, mester ta di acuerdo con e supervision mester ta. Nos por comprende cu nos no ta bay yega na esey asina facil, pasobra somete bo mes voluntariamente na un regimen di supervision asina, ta ken ta desea esey?

Nos lo tende e voznan cu ta bisa cu “Bo no mester lubida cu ta e situacion di emergencia a haci cu a bay na Amen di Hulanda…”. Esey ta berdad, pero cu tempo situacion ta cambia y por haci cu ta mira e asunto diferente cu casi tres aña pasa. Pregunta anto: nos ta riba un trayecto unda, segun cu economia di e islanan mehora, sigur esun di Aruba, menos e gana lo ta di nos politiconan, en todo caso mayoria, pa bay ainda den e propuesta Hulandes aki? Lo nan no ta cuminza proximamente ta propaga e pensamento cu ‘nos mes por’ cana e caminda di desaroyo sostenible cu Hulanda ta pretende di logra a traves di e plan di COHO? Di tur manera, ta nos mes lo mester paga e debe di mas di seis mil miyon florin ey, y si economia ta duna pa paga esey, nos por hacie sin e Hulandesnan, toch?

E berdad ta cu, y esey ta keda opinion, cu den trinta y pico aña nos politiconan a mustra cu nan no tin e madurez necesario pa nos por cana e ruta ey nos mes, y por lo tanto hopi ciudadano no tin molester di nacionalismo eroneo y ta comprende bon cla cu mehoracion sin e supervision Hulandes no lo logra nunca, pero nos por imagina cu proximamente ta esey ta e cancion cu nos ta tende. Y pakico nos lo ta kere esaki? Entre otro, pasobra de repente e secretario di estado pa asunto di Reino ta cuminza propaga e mesun topiconan cu el a tende mil y un biaha caba for di e politiconan di nos islanan: ‘deficit democratico’, areglo di disputa den Reino, tur e cosnan aki cu a keda mes stanca cu e ley di COHO ta parce awor. Nan a logra convence e señora cu e cosnan aki ta importante pa nos, o importante pa nan como politico, cu ta logra kita atencion di e manera aki di e asuntonan cu realmente ta importante pa nos, manera un maneho socio-economico solido, administracion financiero publico bao control y adecuado, un aparato gubernamental cu ta funciona? Den e dianan aki nos ta tende di e tremendo avance cu a logra baha gasto di personal di gobierno. Banda cu esaki por ta berdad, pero nos no por verifica pasobra gobierno ta duna nos cifra parcial di nan gastonan di personal, cu supuestamente awor ta Afl. 459 miyon pa 2023, pero no ta bisa cu den e presupuesto multi-anual te 2027 no tin ningun intencion di sigui baha gasto, pasobra ta mantene e mesun suma pa tur e añanan ey. Naturalmente nos conoce e argumento su tras, cu crecimento economico den e proximo añanan ta haci cu e suma ey, compara cu GDP, ta bira un porcentahe cu tendencia descendente. Esey por ta berdad, pero ta kita atencion di e aspectonan mucho mas importante. Esey ta cu baha gasto y baha personal riba nan mes no ta ningun garantia pa mehora calidad di operacion y servicio. Y francamente, nos no por tin ningun confianza cu nos gobierno(nan) ta logra esey riba nan mes, pasobra nos ta mira pa mas di tres decada caba cu nan no por, y nan no kier…

Como ciudadano, ta dificil obliga politico haci cos cu nan no ta desea, esey ta keda asina. Si Hulanda mester desisti di exigi reforma gubernamental, tur e ehercicio aki tabata pornada. Nos no por contesta e pregunta aki ainda, pero no lo dura mucho: COHO ta morto…?

LJMADURO – 23-NOV-2023