Gobierno tin plan pa haci cambio den e ley electoral, di cual por spera tratamento publico pronto. Di un banda e cambionan ta duna prioridad parcial na privacidad di ciudadano, pero partido politico ta keda haya informacion di cada ciudadano, unda e ta registra pa vota, pakico?

E cambionan proponi ta abarca principalmente e limitacion di informacion di ciudadano cu anteriormente tabata obtenible pa tur partido politico cu ta participa na eleccion. Esey ta keda limita den e sentido cu envez di e dos copianan completo den papel cu e partidonan tabata haya di e lista di tur ciudadano cu por vota, cu adres inclui, proposicion di gobierno ta un lista digital completo – keto bay – cu banda di e nomber, e number di e distrito electoral na cual e persona ta pertenece, y e number bao di cual e persona ta registra den e registro electoral. E cambionan menciona aki ta trata di articulo 10 inciso 1 y 2 di Kiesverordening.

Hulanda y Sint Maarten no ta duna informacion na partido
Sin embargo, den e conseho di Raad van Advies encuanto e propuesta di ley aki, por lesa cu e organo aki ta duna como consideracion di elimina e dunamento di informacion aki na partidonan politico completamente, y ta referi na e situacion na Hulanda y Sint Maarten unda e servicio aki na partido no ta existi mas. Como argumento e organo consultivo ta duna cu, si gobierno mes ta trece dilanti cu proteccion di privacidad di e persona ta importante y cu pesey no ta duna informacion mas na un ciudadano cu kier sa algo di otro persona, y tin acceso solamente na informacion di su mes, anto lo ta razonable pa elimina e di dos inciso aki tambe, pasobra mester cuestiona e valor actual di duna tur e informacion na e partidonan. Por argumenta, segun RvA, cu e meta original di identifica e votador y di verifica e veracidad di su derecho di voto y e registracion di e cantidad cu ta yega pa vota ta asunto obsoleto. Esaki pasobra tin hopi mas votador y ademas identificacion y control di derecho di voto ta trabao di e personanan designa na e urna electoral, segun RvA.

Lamentablemente RvA no ta sigui riba e tema aki den nan conseho, pero nos ta kere cu ta importante continua e asunto aki. Kico ta hungando un papel aki? Algun punto importante, por ehemplo: pakico e partidonan ta desea di haya tur e datonan aki? Pa haci trabao di e urna un biaha mas? Tur informacion relevante ta keda procesa y tur partido ta haya sa cuanto voto nan a haya na cada urna, berdad? Y como cu diferente partido tin nan simpatizantenan na mesa sinta, ta garantiza asina cu e conteo di voto ta bay corectamente. No, ta trata di otro asunto, cu pa nos no tin nada di haci cu derecho di voto, ni transparencia di e proceso electoral. E hecho ta cu e partidonan ta desea di controla ta ken di nan hendenan ta bin vota of no. Si bo a priminti cu bo ta vota pa un persona o partido, bo por ta sigur cu nan ta bin reclama bo cu bo no a yega…, sigur si bo a cobra algo caba, den forma di bandera o borchi na bo cas, o pasobra a priminti bo algo, manera trabao. Esey ta un aspecto y no esun mas mahos ainda. Si bo no a bay vota, loke ta bo pleno derecho, no tin obligacion di vota, pero despues na mal momento, ora por ehemplo bo mester haya algo di gobierno, e partido na mando sigur ta bay check si bo a vota. Si bo a bay vota, ainda nan por keda cu e duda si bo a vota pa otro partido, pero si bo no a vota mes, nan sa sigur cu bo no a vota pa nan… Tur e control aki ta parti di e intento di mantene e sistema di patronahe politico, poniendo un tipo di ‘polis politico’ na cada urna. Claro cu den esaki ta principalmente e partidonan grandi tin e practica, pasobra nan tin e simpatizantenan pa ta presente tur caminda, y durante nan añanan den e sistema gubernamental nan tin probablemente e basenan di dato mas amplio di tur e partidonan actualmente activo. Esey ta implica tambe cu e propuesta nobo, di duna e listanan den forma digital, ta mas conveniente ainda, pasobra no tin motibo di arma bo ‘polis politico’ cu papel, sino cu laptop y tablet…

Ta obvio cu no tin motibo pa acepta e tipo di ‘cambio faborable’ aki pa moderniza nos sistema, si hasta ta facilita acceso di e partidonan na e lista di votador pa cada urna mas ainda a traves di e lista digital, pero ta trata di bende nos e cos aki como ‘avance’. Ta di lamenta cu nos ta tende critica di otro partidonan riba e cambio di ley aki, pero nan no ta duna muestra di ta comprende con atrobe e partidonan grandi ta tuma nan haci y di e manera aki ta keda penetra di manera sin respet den bida priva di e ciudadano, aportando de paso grandemente na e bentaha den informacion cu nan tin. Y si acaso un partido menor ta di acuerdo cu nan, ta pasobra nan tambe ta kere den continuacion di por ‘troce braza’ di e ciudadano, sabiendo si el a bay vota si of no. Tanten cu nos no ta cuminza analiza e cosnan aki na un manera corecto, nos no ta caba nunca cu patronahe politico…