ORANJESTAD – Juliet Carvalhal a bin cu iniciativa pa elimina uzo di saco di plastic, despues di estudio, trabou grandi y complica pa varios aña. Riba dia 1 di januari 2017, a prohibi uzo di plastic na Aruba.

Carvalhal su estudio na Universidad di Aruba facultad di hospitalidad y maneho di turismo (FHTMS) a pone cu el a scoge pa su tesis e tema di uzo di plastic. Na mesun tempo e tabata sigui cu conscientisacion di uzo di saco di plastic como boluntario.

El a bin riba e topico y keda haci evaluacion. “Hopi biaha nos ta implementa ley, pero nos tin cu evalua tambe, principalmente cu tabata un ley prome di su tipo pa sector priva, como idea pa stipula mas operacion cu ta di medio ambiente den e sector priva.”

Segun Carvalhal ta importante pa den evaluacion siña kico a bay bon, malo, unda nan ta actualmente, y kico por bay miho. Sinembargo, e ta splica cu e tempo cu a wordo duna tabata suficiente desde e dia cu e ley a pasa cu el a wordo aproba den parlamento unanimamente.

“Dia cu el a bay den efecto, cu ta 1 januari 2017, nos a haci evaluacion di kico nos por siña di dje pa nos sigui bay dilanti. Basa riba esey, door cu estudio tabata grandi. E survey ta consisti di 30 pregunta grandi”, Carvalhal a splica

E prome parti di adopcion di substituto, unda nos ta actualmente. Con lihe e adopcion a pasa, e ta bisa cu esey tabata importante p’e. Pa wak esunnan cu adopta lihe of mas prome cu e ley a ser pasa of net ora e ley a pasa.

Adopcion a bay basta lihe, segun Carvalhal. “Casi 26% di respondente cu nos a puntra, nunca a opera cu saco di plastic, cual ta un cifra halto. Casi un cuart di nan a opera cu saco di plastic. Despues, tabatin un grupo di 13 pa 15% na 2016 cu a tende cu ley tabata biniendo. Eynan caba tin 40% di adopcion.”

Sinembargo, Carvalhal ta bisa cu e otro 35% ora e ley a presenta, e prome 6 luna di 2017 tabata tin cantidad grandi cu adopta e ley. E ta continua splica cu ta yegando na mas di 70% compara cu otro ley na mundo cu a bin cu e ‘plastic bags remodels’. E ta bisa cu e logro mas grandi ta e cifra di adopcion, e velocidad cu a mantene e adopcion durante 2 aña.

Na 2018 por a wak den un grafiek cu e cifra di adopcion a subi na cuminsamento di aña. Pa motibo cu e aplicacion a bin aden compara cu otro leynan na mundo, ta mira cu ‘nos ley ta un exito’.

Sinembargo, Carvalhal ta bisa cu e proceso ta bayendo. Na september 2018, evaluacion di adopcion ta pasando. “Ainda tin tienda cu ta moviendo for di saco di plastic pa un saco substituto.”

Carvalhal ta bisa cu esey ta grupo cu den futuro lo por sigui traha cu nan. E ta yuda den e parti di observa y ta mas visibel den comunidad cu mas tienda ta adopta e ley. Pa locual ta e substituto, e ta bisa cu ta importante pa tin ‘hopi diferente tipo di saco’.

“Pa nos tin un idea cu no ta bay haci un life cycle di tipo di saco cu tin. Por ehempel, saco di papel cu ta degradabel, otro tipo cu ta recycle pa wak con e ta pa futuro. Mester wak e medio ambiente ki tipo di saco por ser tuma over, mester sa kico ta wordo uza. Esey ta pa duna indicacion pa investigacion pa futuro”, Carvalhal a bisa.

Como 89% di persona cu a haci encuesta den sector retail a haya bon pa Aruba, aunke 62% a sinti cu impacto riba nan negoshi ta positivo. E 89% a sinti cu e tabata dificil, pero asina nan ta sinti cu e ley tabata uno bon. “Esey ta duna indicacion cu e cambio di ley pa Aruba ta uno positivo.”

Bon Dia Aruba a puntra Carvalhal kico a motiv’e pa haci esaki. Pa bin cu su tema di tesis pa despues yega asina leu cu e ley y evaluacion. “Na december 2013 mi a wak un reportahe di un ‘macro clean up’ na Parkietenbos, mi no por a kere e cantidad di saco di plastic eynan.”

Den un segmento cu el a mira riba television local, el a bisa cu e no por a kere locual e tabata mira. Carvalhal ta agrega cu el lanta ta duik y cu sport di lama eybanda, anto ora el mira tur esey con e ‘tur cos tabata for di man completamente’.

Carvalhal a bisa cu el a fada y dicidi pa haci algo. “Un hende mester por haci algo y nos ta lubida cu nos mes por ta e persona ey. Pues mi a dicidi cu lo traha riba dje. Cu un inspeccion cu nos a hiba tempo hunto cu supermercado pa wak e luga. Ami hunto cu otro dos compañero a traha hunto den team pa traha e ley.”