editorial 2_15_1.jpg

Parlamento a caba di pasa un ley pa prohibi y limita uzo di saco y otro utensilio di plastic. Un bon iniciativa cu merece e apoyo di tur fraccion, loke tabata e caso tambe. Ta bon conoci kico ta e problemanan cu material di plastic ta causa den lama, pero e problemanan riba tera tampoco por ignora. Saco di plastic y otro material similar ta causa problema benta tur caminda den mondi y banda di caminda, dunando un aspecto mahos. Esey no na prome luga pa e turista, pero pa nos mes cu mester biba den e luga sushi aki. Nos no ta bisa cu te awor no a haci ningun esfuerso pa tene Aruba mas limpi, pero nos ta gaña nos mes si nos bisa cu e isla aki ta na nos completo agrado den esey.

Pero, di biaha ora a aproba e ley, a surgi e pregunta: ken ta bay supervisa cumplimento? E ley mes ta encera un cambio den e “Algemene Politie Verordening” (APV) cu tin regla aden caba pa loke ta laga obheto benta canto di caminda y riba tereno di propiedad publico. Por cierto  e ley aki ta contene tambe regla pa loke ta laga cabrito y otro  animal cana rond pa molestia otro hende. Aki caba nos por observa cu no tin supervision den practica y ta parce cu specialmente esunnan cu tin proteccion politico por permiti nan mes e luho di laga nan bestianan molestia otro hende, destruyendo nan cura y nan matanan, sin ningun consecuencia. Cu otro palabra, aki tambe e dicho Hulandes ta aplicabel: “het papier is geduldig”. Tur cos por pone riba papel pero ken den practica ta bay supervisa y sanciona?  

Esey ta conta pa e ley aki tambe. Ta surgi basta pregunta: polis ta bay supervisa kico? Mester regula y reglamenta importacion di e tipo di material aki. Esey no ta trabao di polis. Si tin produccion local mester busca e manera pa preveni y limita esey. Esey no ta trabao di polis. Inmediatamente ta surgi e pregunta ki tipo di material si y kico no ta cay bao di e regla aki. Ta bin un prohibicion di uzo di e materialnan aki den supermercado?  Y con ta para cu e demas luganan di benta; nan tambe ta bay cay bao di e reglanan nobo? Y con ta haci cu e luganan unda tur fin di siman ta benta un monton di cups, tayo y baki di foam afo cu ta bay pega canto di caminda y den cura di esunnan cu ta biba pabao di e luganan aki, manera varios di e veldnan deportivo. Cualkier ciudadano cu tin e desdicha di biba den vecindario di un veld deportivo por comproba esaki.

Tin mas pregunta. Con ta para cu control riba tiramento di sushi tur caminda? Nos por y mester ataca e problema na e puntonan di benta, di acuerdo. Pero nos ta bay porfin cuminsa cu un control efectivo riba bentamento di sushi tur caminda, sin cu esaki tin consecuencia pa esunnan cu ta haci esey? Anto den tur esey nos ta lubidando un punto hopi importante: conscientisacion! Nos tin casi miedo di puntra kico a reserva como presupuesto pa hinca den informa y conscientisa e ciudadano en general. Varios biaha nos a pasa den e experiencia caba cu no ta reserva fondo pa informacion, ni prome ni despues cu e ley keda aproba. Den e caso aki caba tabatin fayo atrobe pasobra e informacion y mucho menos un campaña di conscientisacion no tabatin.  Ta di spera cu den e lunanan venidero ainda por haci algo pa acompaña e momento cu ta pone e ley den practica. Si esey no ta e caso, e ta tira tur e responsabilidad riba e servicionan di gobierno cu ta envolvi den ehecucion pa haci esaki dentro di e posibilidad cu nan tin. Menos mal cu semper por conta cu cooperacion di prensa local den esaki.

Pero, pa bonbini cu e ley aki ta pa loke ta e necesidad cu e ta bay cubri, e ta un biaha mas un ehemplo di con no mester traha ley. Ora traha ley mester pensa di antemano riba algun asunto basico: 1) e ley ta bin resolve algo cu no por cubri cu otro instrumento: conscientisacion, impuesto, etc.? 2) e ley ta cuadra y no ta contradictorio cu legislacion existente? 3) a pensa caba ken ta bay ehecuta e ley y con? 4) tin e medionan (financiero p.e.) pa percura cu ehecucion por tuma luga y pa duna informacion? Nos tin e impresion cu den e caso aki tambe no a cana henter e trayectorio aki, contestando cada un di e preguntanan clave aki. Nos tin caba suficiente ley cu a keda aproba pero den practica no ta sucede mucho pa impone esaki.

Mientras tanto, tampoco a resolve e problema di procesamento di desperdicio y di como cincuenta dump ilegal cu tin riba nos isla. Banda di celebra aprobacion di e ley aki, nos mester contesta ainda riba e otro asuntonan aki, cu mester ta parti di un maneho integral, cu nos no ta mira.