Libertad di prensa, o prensa liber? Con cu nos bir’e, algo sumamente importante, sigur riba un dia manera diadomingo pas, unda a celebra Dia Internacional di Prensa Liber. Algo cu cerca nos casi nunca ta haya atencion, tambe pasobra nos ta celebra cu mas atencion Dia Internacional di Prensa dia 1 di september.

Poniendo fechanan un banda, ta importante pa nos como prensa, y e lectornan tambe, reflexiona de vez en cuando riba e importancia di prensa liber. Lo tin hopi di nos cu lo bisa cu esey den nos sistema, cu nos legislacion Hulandes, no ta tanto un problema. Constitucion ta garantisa nos tur esey, toch? Si, esey ta berdad, pero den practica ta parce mas facil cu e ta en realidad.

A primera vista nos lo bo bisa tambe, cu nos tin e cosnan aki garantisa. Sin embargo, e problema no ta bin solamente di e banda di garantisa periodista cu nan por eherce nan trabao, sin obstaculo di censura, por ehemplo. Normalmente lo nos no mira un periodista aki den prison pasobra el a haci uso di e derecho di busca y copila informacion pa despues publica. Nos no ta papia tampoco di caso unda un periodista ta posiblemente envolvi den algun delito. Esey ta algo cu autoridadnan hudicial lo mester atende segun e poder y obligacionnan cu nan tin. Si nan no ta haci esey bon, anto esey tambe ta bira tema pa prensa atende. En principio ey no necesariamente a crusa un linea violando derecho di prensa liber.

Sin embargo, esey no ta e unico manera pa obstaculisa prensa den nan trabao. Pa cualkier gobierno, y esun(nan) di nos no ta parce di ta excepcion, tin otro metodo pa atende esaki, na un manera efectivo y sin lanta tanto protesta. Esey ta e manera con ta percura pa prensa no haya informacion, cu den un gobernacion transparente y integro sí mester ta disponible. Aki ta unda prensa mes mester siña actua mas uni y fuerte, pa exigi cu ta cumpli cu exigencianan di informacion adecua y completo, sin importa e color politico di e gobierno di e momento ey. Y ta aki unda nos ta mira cu prensa en general, pa gran mayoria, ta fayando keto bay den exigi e transparencia aki.

Un ehemplo: Maneho y cifranan economico-financiero di varios entidad publico, incluyendo nan relato y cuenta anual, no ta ‘publico’ sino secreto, di tal manera cu prensa en general no por informa publico na un manera obhetivo. Kico ta pasa anto? E periodista cu ta ‘acopla’ cu e gobierno di e momento ey ta haya informacion, pero manera bisa ‘on a need to know basis’. E periodista sin color politico o esun cu e color robez no ta haya nada. Cu consecuencia cu nunca ta haya apoyo di esun bon conecta pa exigi cu ta bin mas transparencia den gobernacion, cualkier cu ta, den e tipo di asunto aki. Cu consecuencia cu prensa ta mustra nan mes dividi, y no ta actua ‘en bloc’ pa defende e derechonan di e gremio y tur cos ta keda na e nivel oportunista di ‘kico ami ta logra haya pa mi mes’.

Awor bon, nos ta mirando nacemento di un asociacion di periodista cu, segun nos por supone, ta bay tuma e tarea di defende e interesnan general aki. Nos ta tuma esey como un señal positivo cu prensa den e comunidad aki ta birando mas consciente di e papel importante di prensa, y cu tin momento cu un organismo defensor di prensa mester por bin dilanti pa haci esaki, y cu no ta keda manera den pasado, cu ta ‘cada ken pa su cuenta’. Ta importante si pa nos realisa cu esaki no ta nada mas cu un promer paso.

Lo sigui paso mas dificil cu e entusiasmo inicial, hustamente ora mester tuma posicion den asunto cu ta dividi prensa segun nan propio pensamento politico o ideologico. Ta importante cu e asociacion ta conta cu personalidadnan fuerte cu sa di keda enfoca riba e tema a base di e interes comun, y no ta opera primeramente a base di nan mes color o opinion politico. Un ‘mission impossible’ anto? Sigur cu no, nos ta kere cu nos ta conta cu suficiente hende di calidad den prensa cu por garantisa e posicion corecto di e asociacion na tur momento.

Sin embargo, e tarea den e tempo di crisis aki a bira mas pisa ainda pa prensa. Cu menos recurso cu antes, ainda ta spera di tur cu nan ta haci nan trabao segun normanan di calidad. Esey ta pone presion financiero riba tempo y personal disponible, pa logra trece noticia di calidad pa e comunidad, cada ken cu su specialidadnan. Tambe nos mester ta consciente di e hecho cu e problemanan na e otro banda, di esnan cu ta kere cu ta bon pa publico haya lo menos informacion posible, no a cambia ni bira menos grandi. Entre reconoce e derecho general di liber expresion y actua tambe segun e interes ey, no ta algo automatico. Ta den practica di tur dia mester bringa esey, tambe haciendo uso di e posibilidadnan legal pa exigi transparencia. Nos ta keda pendiente.