Den nos edicion di ayera otro ehemplo di falta di imposicion di ley. E caso ilustra tabata den corte, entama pa un cumprador stranhero di un vivienda cu tabata desea di converti esaki den un ‘Short term vacation rental’ (STVR). Despues a surgi e problema cu, bao di regla di ley di desaroyo teritorial (ROP), no por explota e propiedad como negoshi. E propietario nobo a keda perhudica, e compania di real estate a faya den su responsabilidad di informa e cumprador adecuadamente, y a keda cu e pregunta: nos mester keda contempla y publica caso incidental, mientras legislacion contundente no t’ey pa pone un paro ‘de una vez por todas’ na e practicanan aki? Atrobe e ausente grandi ta e actor principal den tur asunto di interes general: gobernacion, y den varios sentido. Por ehemplo, no tin supervision di nos leynan actual. Ta demasiado facil pa cumpra propiedad den determinado zona y no cumpli cu e requisitonan pa e zona. Tambe tin un problema mas general.

Ta demasiado facil pa cumpra propiedad na Aruba como stranhero, y ademas explota esaki contra ley. Awor, ora ta trata di impedi compra di propiedad, ta surgi e necesidad di cambio di ley. E prohibicion di explota cierto tipo di negoshi den cierto zona no ta kita e problema general di compra di propiedad cu no tin cierto limitacion. Por tin hende cu ta contra y ta referi na e beneficio di mantene opcion comercial liber mas amplio posible.

Sin embargo, interes publico ta exigi accion pa defende e ciudadano local. Y si ta kere cu esaki ta algo inusual, un simple vistazo riba loke Hulanda ta haci na e islanan Hulandes na nan costa norte, ta siña nos cu dentro di e legislacion coriente tin e posibilidad di limita adquisicion di propiedad real pa persona (Hulandes y otro) cu no ta residencia na e isla. Un posible aventura di cumpra un vivienda na p.e. Texel ( di mesun tamaño cu Aruba), lo termina prematuramente pa via di legislacion cu ta impedi bo compra y yega na ocupa un vivienda riba e isla. Solamente prueba di berdadero lazo economico cu e isla por conduci na bira residente, cu o sin propiedad cumpra. Pues no bin bisa cu dentro di nos derecho – Hulandes – y por lo tanto tambe derecho local, no tin espacio pa pone un paro na e tendencia aki, cu ta agoniza nos comunidad y no ta laga espacio pa vivienda pa nos propio hendenan. A tarda demasiado caba pa pone limite legal na e oportunidad aki, cu ningun otro pais ta brinda, esta di explota un negoshi na Aruba mientras bo no mester ta presente mes y ademas por cobra tur beneficio fuera di nos teritorio. Lo unico cu Aruba ta haya ta loke e huespednan ta consumi, mas e empleo limita cu ta brinda aki. Cuanto tempo mas nos politiconan ta keda vacila envez di actua?

Otro caso cu ta mustra e falta di accion adecua di gobernacion ta esun cu a surgi den e areanan cerca di lama, entre otro den area di Malmok, unda falta di claridad entre tereno publico y propiedad priva ta yuda aumenta problema di exceso di bishitante. Segun presion aumenta di exceso di turismo ta causa cada vez mas incidente na nos costa y na lugar den interior tambe, mas publicacion lo aparece denunciando e situacionnan aki. Sin embargo, nan ta solamente sintoma di e problema general di turismo excesivo, cu nos autoridadnan no kier tuma na cuenta, te ora ta demasiado laat.

Pa duna algun detaye di e caso particular aki: e problema fundamental ta e hecho cu den pasado, pa algun motibo desconoci, a duna tereno na costa cu aparentemente ta surpasa e limite di tereno na costa cu mester keda semper accesible pa publico. Ta trata di e conocido ‘diez meter di e ‘hoogwaterlijn’ bay paden. E criterio aki a bin dilanti no mucho tempo pasa den otro caso dilanti e hotelnan. Pero e problema specifico den e caso trata aki ta cu e permiso ta otorga, e vivienda ta construi y a surgi un problema special cu no por resolve manera na e hotelnan, unda semper a mantene e distancia legalmente requeri pa construccion fiho. E situacion den e caso referi ta diferente: e distancia entre e ‘hoogwaterlijn’ y comienzo di e tereno priva segun nos parecer no ta existi mes, cu e consecuencia cu a duna tereno publico den un permiso particular. Esey no mester a sucede pero e ta un hecho caba. Talvez un caso den corte por trece claridad con pa sigui cu e asunto aki. Mientras tanto, en todo caso e habitantenan, segun nos parecer, no por impedi pasada di persona na e lugar, tampoco claim derecho di traha un beach pa nan mes riba tereno publico. E motibo pa cual nos ta kere cu e derecho di pasada mester prevalece ta cu den nos legislacion civil nos tin ampliamente ancra e derecho di pasada, cu hasta den caso di tereno di propiedad priva ta dicta cu otronan mester por tin acceso na e tereno, por ehemplo pa yega na caminda publico, si no tin otro salida. Den nos concepto, aki ta trata di e derecho di e ciudadano en general pa por pasa riba e tereno. Lo menos cu gobierno mester a regla ta e pasada liber na costa, tempo cu a entrega propiedad publico di manera eroneo na un ciudadano. Awor ta huez mester trece cierto coreccion, pero cu legislacion inadecua pa traha cune.