Gobierno a laga sa un tiki mas di kico ta warda nos na mita di e aña aki, pa loke ta e reforma fiscal, cu ta encera e reemplaso di e actual BBO/BAZV/BAVP. Esey riba su mes lo ta un alivio, si ta pa e nomber so caba y e kakiña cu el a para bira. Faltando solamente poco luna pa introduci algo nobo, ta birando inaceptabel e incertidumbre cu ta lagando henter e pais aden.

Den reunion siman pasa cu CAft aparentemente a laga nan sa algo mas, esey ta di supone, pero nan no por comparti esaki cu e publico. Di manera cu nos a keda cu e incertidumbre kico e ta bay bira. Loke si ta bon ta cu gobierno a conta nos awor cu a limita e escogencia na dos opcion. Un di nan ta e conocido BTW (Belasting op Toegevoegde Waarde), Value Added Tax (VAT), o Impuesto sobre el valor Agregado (IVA). Mundialmente e impuesto mas aplica, entre pais grandi y chikito. Den e caso particular di Aruba e recomendacion pa introduci e BTW ta bin di Fondo Monetario Internacional (IMF), cu pa hopi aña ta treciendo e mesun conseho aki pa gobierno di Aruba. Y pakico tanto insistencia pa introduci esaki? Pasobra mayoria di pais na mundo a opta pa BTW. Segun Wikipedia, 166 di e 193 paisnan na mundo ta haci uso di un BTW. Nos actualmente ta den e resto di e paisnan cu ta maneha otro sistema, manera e BBO cu nos tin.

E otro opcion cu gobierno ta menciona ta e ‘OB’ (Omzet Belasting) di Curaçao, hopi parecido na e BBO cu nos tin . Ta cobra e OB tambe riba tur transaccion comercial, y tambe riba importacion. E diferencia ta si cu un empresario por haya exencion di pago di OB riba importacion, si e registra y haya un permiso pa esaki. Banda di esey, segun e website di servicio di impuesto di e isla, tin bastante producto cu ta riba un tarifa di 0% y pues no mester cobra OB riba nan. Tur cos masha interesante, pero pakico bay pa algo cu ta parce BBO asina hopi? Tin algun argumento imaginabel; no cu nos ta bisa cu esakinan ta argumento di e ministerio den su evaluacion actual kico pa dicidi finalmente. E BBO ta relativamente simpel pa maneha, e OB tambe; esaki compara cu e BTW cu ta exigi sigur un administracion mas adecua cu nos tin awor. Introduci un BTW a corto plazo anto, ta un desafio grandi. Ta tuma hopi mas tempo pa organisa un BTW cu mita aña.

Di otro banda, si e ta haci asina poco diferencia cu e BBO, pakico cambia anto? Talvez pa deshaci di e confusion enorme cu a bin cu e BBO pasobra politiconan tabata haya necesario pa colga dos apendix innecesario na e BBO (BAZV/BAVP)? Por trece esey bao di un solo porcentahe, pero esey lo por cu e BBO tambe? Djis asigna cierto porcentahe na cierto fondo, sin mencion riba factura cuanto pa kico. Ta sigur si cu e move pa un OB no ta rekeri tanto adaptacion di administracion pa servicio di impuesto. Di otro banda, e no ta resolve e caracter cumulativo di e sistema, pasobra ambos tin un efecto similar: inflacionario, mas grave ainda si e porcentahe keda subi.

Di manera cu nos ta keda toch den incertidumbre kico ta bay pasa. Nos sa cu e presion Hulandes, si e ta existi, ta den direccion di un BTW. Nan tin esey hopi aña caba, tin un administracion publico hopi miho organisa y lo no tin ningun problema pa recomenda un BTW. Di otro banda, e tempo cortico ta indica un buskeda, di banda di gobierno, di algo simple y facil pa introduci dentro di algun luna. Si e escogencia ta bay pa e OB di Curaçao, e pregunta ta keda, manera bisa anteriormente, pakico anto no keda cu e BBO mes.

Den tur esaki, kico nos por spera di Caft encuanto e introduccion di e sistema di impuesto nobo? Durante e rueda di prensa di diabierna pasa nan tabata mustra cuidadoso pa move riba tereno cu posiblemente gobierno di Aruba por interpreta como intromision den nan asunto interno. Si esey ta e caso, nos ta mira e asunto diferente. E sistema di impuesto aki ta cardinal pa futuro cercano, no solamente pa gobierno, sino tambe pa economia y pa e ciudadano individual. Ta importante pa haya opinion di Caft riba un asunto financiero asina crucial: cu un economia practicamente sin crecemento, y un BBO aumenta cu ta canibalisando su mes: sigui aumenta e porcentahe no ta bay trece proporcionalmente mas aden, y ta come directamente den cartera di e ciudadano, cu pa gran mayoria no ta mira nan entrada ta crece tampoco. Ora scoge pa tal o cual sistema, ta bay tene cuenta cu e efecto cu esaki ta bay tin riba e consumidor individual? Nos no ta sigur di esey, y pa un motibo. Nos a spera di tende un advertencia hopi mas fuerte di Caft, pa loke ta e peligro di coba demasiado den cartera di e ciudadano, na luga di corta gasto den gobernacion. Esey ta un mal señal.