Nos ministro nobo encarga cu asunto economico no por a keda sin reacciona riba e noticia di Camara di Comercio tocante e caida serio den registracion di negoshi nobo. Esaki por ta un indicacion di cu economia no ta avansando normal, ta e mensahe di Camara di Comercio. Segun e ministro, no mester preocupa pa cifra abao di registracion di negoshi nobo. Den su concepto, esey no ta bisa tur cos.

“Corecto”, nos lo bisa, pasobra esey ta depende tambe di kico e otro indicadornan economico ta bisa. Por tin e caso cu na mes momento tin crecemento economico, a pesar di e caida den registracion. Por ehemplo pasobra e companianan existente a opera bon, y a produci e balor economico necesario pa por tin crecemento economico. Pero esey ta e caso? Si den su totalidad economia a sigui bay bon, anto e ministro lo tin rason.

Pero kico nos ta mira? Economia den termino real (GDP real) practicamente no a crece na 2015, y na 2016 e situacion a empeora di tal forma cu nos lo tin probablemente un caida di 2% di GDP nominal, cu parcialmente lo keda compensa pa un deflacion, terminando asina e aña cu un GDP real pareu cu 2015, o hasta cu un reduccion chikito. Como indicador importante den esaki por tuma por ehemplo un BBO, cu na 2015 a keda colga na Afl. 93,5 miyon, apenas mita miyon mas cu 2014, indicando asina e crecemento casi insignificante cu tabatin e aña ey. Na tres cuarto di aña 2016 transcuri (segun informe na CAFT di gobierno mes), BBO a cay como dos miyon florin compara cu 2015 pa e mesun periodo.

Si esaki a keda asina pa fin di aña, lo ta e prome biaha desde su institucion na 2007 cu nos ta mira crecemento negativo den BBO. Y esey den e contexto cu nos tabatin mas aña no asina fuerte desde e crisis global di 2008/2009, pero BBO no a cay. Loonbelasting y invoerrechten na 2016 tampoco ta indica e crecemento cu gobierno a anticipa pa 2016. No ta pornada Banco Central a cambia su estimacion pa GDP pa 2016 te Afl. 4754 miyon, mas abao cu e Afl. 4818 di 2015 y esey si acaso e rehabilitacion di e refineria a cuminsa den e ultimo lunanan di aña, loke no a sucede.

Menos negoshi nobo por ta tambe un indicacion di menos animo pa lanta negoshi, tumando na cuenta e situacion economico den futuro cercano cu e empresario nobo ta mira. Tumando na cuenta tambe e reduccion cu tabatin den  poder di compra en general di e consumidor local y di e turista cu no ta gasta manera prome. Ademas e survey di Banco Central bao di consumidor tampoco ta duna un imagen positivo di confiansa den economia.

Pero tin mas aspecto den e discusion cu ta parce di surgi entre e ministro y su consehero pa ley (grandemente ignora semper, KvK). Esey ta e debate tocante e cantidad di negoshi cu lo a cera den un cierto aña y kico esey por significa. Aki nos ta riba un tereno totalmente diferente. Ora un negoshi fracasa, e por fracasa den su prome aña, di dos, di tres o despues. Ken lo ta core bin Camara di Comercio  di biaha ora nan cera nan negoshi? Hopi ta bin, obligatoriamente, ora añanan despues Servicio di Impuesto ta core nan tras. Por ta cu na e momento di registra e clausura, cu esaki mester a tuma luga tanto aña pasa caba. Con tal cu e cifranan di cancelacion hamas por duna un bista real di negoshi cu a cera den un cierto aña, en bista di e coyuntura di e aña specifico ey.

Por lo tanto ta imposibel, y incorecto, pa bisa “tanto a registra, tanto a cancela, anto nos economia a haya tanto empresa acerca, y lo a crece anto.” Ta p’esey pa hopi aña Camara di Comercio no tabata uza cifra di cancelacion como posibel indicador di situacion economico.

Pa bolbe un rato na e empresanan nobo registra: esaki por ta un indicador di crecemento economico of no, manera bisa anteriormente, dependiendo di otro factornan. Kico ta e aporte real na economia den e prome aña ey, ta depende di e inversion cu e empresa ta haci. Esaki por varia hopi, igualmente e impacto total riba inversion den cierto aña. Pero en todo caso un aumento di registracion di negoshi nobo por indica un aumento den animo pa cuminsa negoshi, cu por ta relaciona cu confiansa di e empresario den e clima economico di e momento specifico ey y por lo tanto si tin un relevancia pa e situacion economico di e aña ey, contrario na e cifra di cancelacion.

Y pa termina e asunto inicial: e cifranan di Camara di Comercio ta cuadra enteramente cu e otro indicadornan, cu ta mustra riba un deterioro serio den nos economia. Manera bisa anteriormente den varios editorial, gobierno y e ministro nobo tambe, no ta orienta riba mehora condicion pa comercio en general, pero a pone tur nan fichanan riba e rehabilitacion di e refineria.